W tle baneru umieszczony jest fragment obrazu z "Kunstformen der Natur" autorstwa Ernsta Haeckela. Znajdują się na nim przedstawiciele kolibrowatych (Trochilidae).
Podpowiedź: Artykuły, które zamieszczam na tej stronie, często są bardzo obszerne. Chciałem, żeby blog funkcjonował sprawnie i ze względu na to na stronie głównej wyświetlany jest maksymalnie 1 post. Oznacza to, że by sprawnie przemieszczać się po tej witrynie, należy korzystać z licznych odnośników, które umieściłem dla Twojego komfortu w odpowiednich kategoriach, które widzisz u góry strony. W kategoriach tych znajdziesz odpowiednie tematy związane z danym działem biologii lub chemii. Dbam o porządek na tej stronie. Jeżeli lubisz przyswajać wiedzę uporządkowaną - zachęcam Cię do częstych odwiedzin - możesz tu zdobyć dużo cennej wiedzy, która pomoże Ci perfekcyjnie zdać Egzamin Maturalny z przedmiotów przyrodniczych takich jak chemia i biologia.

TOM I ZBIORU ZADAŃ „BIOLOGIA - NAUKA O ŻYCIU”

POLECANE ARTYKUŁY:

sobota, 9 grudnia 2017

Hodowle roślinne - gatunki, rodzaje, rodziny roślin.

Poniżej prezentuję rośliny, które hodowane mogą być w pracowni biologicznej lub w domu. Opisuję ciekawe przykłady roślin z pracowni biologicznej Liceum Ogólnokształcącego, do którego niegdyś uczęszczałem:


Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Aloe arborescens Mill.
1) Aloes drzewiasty (Aloe arborescens Mill.) - jest to gatunek roślin z rodziny szparagowatych (Asparagaceae Juss. - rodziny roślin jednoliściennych, która do początków XXI wieku była wąsko definiowana, zwykle z podawanym jednym rodzajem - szparag (Asparagus), występującym w Eurazji i Afryce, a także na niewielkich obszarach Australii i Meksyku. Znaczne zmiany w systematyce tej rodziny zaszły w 2009 roku i znacznie rozszerzono zakres owej rodziny) z plemienia Aloideae, które dawniej wyodrębniano w randze rodziny aloesowatych. Rośnie na terenach piaszczystych i kamienistych - głównie w Afryce południowej i wschodniej oraz na Półwyspie Arabskim. Pokrój ma krzewiasty - rozgałęzione, drewniejące pędy osiągają 2-3 m wysokości i zakończone są rozetami szarozielonych liści. Rośliny te uprawiane w klimacie umiarkowanym (m.in. w Polsce) osiągają do 1 m wysokości. Szarozielone liście na brzegu uzbrojone są w jasne ząbki. Kwitnie w miesiącach chłodnych (na półkuli południowej od maja do lipca) tworząc okazałe kwiatostany z kwiatami w kolorze ciemnopomarańczowym, rzadko żółte, czerwone lub dwubarwne.

Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Dracena odwrócona.
2) Dracena odwrócona (Dracaena reflexa Lam.) - jest to gatunek drzewiastej draceny [Draceny ro rodzaj liczący około 40 gatunków sukulentów drzewiastych i krzewiastych. Występują one w subtropikalnych i tropikalnych rejonach Azji, Afryki oraz na Wyspach Kanaryjskich. W środowisku naturalnym większość dracen tworzy pnie i osiąga kilkumetrowe rozmiary, ale spotykamy również gatunki będące krzewami. Kwiaty draceny są zielonkawobiałe lub kremowe, pachnące, zebrane w kwiatostany (typu kłos lub baldach). Rośliny uprawiane w mieszkaniach kwitną jednak rzadko. Dracena jest często myloną z roślinami z rodzaju kordylina (różnią się m.in. barwą korzeni - u kordyliny są one białe z bulwkowatymi zgrubieniami, zaś u draceny żółtopomarańczowe, bez bulwek] występujący w naturze na Madagaskarze, Mauritusie oraz pobliskich wyspach Oceanu Indyjskiego. Często hodowana jest jako roślina doniczkowa, ze względu na stosunkową łatwość utrzymania oraz efektowny wygląd. 

Źródło: houseplantsguru.com
3) Echmea wstęgowata - jest to roślina doniczkowa o wyjątkowo efektownych kwiatach oraz ozdobnych liściach. Echmea wstęgowata (łac. Aechmea fasciata) należy do rodziny ananasowatych Bromeliaceae, która obejmuje ponad tysiąc gatunków, w większości epifitów osiedlających się w naturze na innych roślinach (zwykle drzewach). Echmea wstęgowata pochodzi z Ameryki Południowej. Tworzy ona rynienkowate liście, które zebrane są w lejkowatą rozetę. Liście są zielone i mają poprzeczne pręgi (stąd też pochodzi jej nazwa). Na zakończeniu pędu tworzy się kwiatostan złożony z fioletowych kwiatów właściwych, skupionych między różowymi przykwiatkami. Podobnie jak inne rośliny z rodziny ananasowatych, echmea kwitnie tylko raz, choć dość długo (w kwiatostanie tworzą się sukcesywnie małe kwiaty, utrzymujące się jakiś czas). Po przekwitnięciu rozeta rośliny stopniowo obumiera. U podstawy matecznej rozety powstają dwie lub trzy młode rozety. Po całkowitym zaschnięciu obumarłą rozetę matecznąusuwa się, zaś młode rozety oddziela i przesadza do oddzielnych doniczek.

Źródło: cdn12.ogrod.smcloud.net
4) Sansawieria gwinejska (Sansavieria trifasciata Prain) - jest to gatunek roślin z rodziny myszopłochowatych (Ruscaceae) - rodziny, która zaliczana jest do rzedu szparagowców, a zaliczane do niej rośliny charakteryzują się poza wspólnym pochodzeniem, także wytwarzaniem jednakowego owocu - jagody oraz licznymi podobieństwami z zakresu anatomii oraz morfologii, a nawet fizjologii. Poza tym znacząco różnią się planami budowy. Należą tu bowiem rośliny kłączowe (czasem włączane w odrębną rodzinę konwaliowatych), rośliny o zmetamorfizowanych pędach wykształcających gałęziaki oraz draceny o grubych, zdrewniałych pniach ze szczytowymi rozetami liści. Sansawiera gwinejska pochodzi z Afryki równikowej (obszar Zairu oraz Nigerii). Uprawiana jest jako roślina pokojowa już od kilku stuleci. Jest ona sukulentem liściowym i dorasta do 120 cm wysokości, jednakże osiąga zazwyczaj do 80 cm. W sprzedaży istnieją również karłowate odmiany osiągające wysokość do 30 cm. Sansewieria gwinejska posiada długie, ostro zakończone liście o szerokości 5-6 cm i zielonej barwie z żółtawym lub kremowym brzegiem (w porównaniu do innych odmian). Kwitnie na początku lata. Jest to długowieczna, bardzo wytrzymała na niekorzystne warunki takie jak susza, czy duże różnice temperatur, a także silne nasłonecznienie roślina. Równie dobrze rośnie w pełnym słońcu, półcieniu, jak i w cieniu. Potrafi znieść spadki temperatury nawet poniżej 10 stopni Celsjusza. Podlewać należy nią w lecie, raz na 1-2 tygodnie w zimie nawet co 3 tygodnie. Nawozić ją należy tylko w okresie letnim - co 3 tygodnie nawozami, np. dla kaktusów. Przesadzanie dokonujemy co 2 lata (w przypadku młodszych roślin), co 3 lata w przypadku starszych roślin.

Źródło: www.swiatkwiatow.pl . Krasnokwiat białokwiatowy.
5) Krasnokwiat białokwiatowy (łac. Haemanthus albiflos) - jest to zimozielony gatunek roślin z rodziny amarylkowatych [Amarylkowate - Amaryllidaceae to rodzina bylin jednoliściennych. Obejmuje ona w randze podrodzin czosnkowe oraz agapantowe. Należą tu 73 rodzaje, których przedstawiciele występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów okołobiegunowych. Do rodziny należy wiele roślin ozdobnych oraz użytkowych. Wyróżniają się posiadaniem białka wiążącego mannozę (MBL - z ang. Mannose-Binding Lectin) - zaliczanego do kolektyn (nazwa kolektyn pochodzi od złożenia słów kolagen i lektyny. Białka te mają - ze względu na obecność domeny lektynowej - właściwości wiązania cukrów, zwłaszcza mannozy i pełnią zwykle funkcje obronne, mogą bowiem aktywować dopełniacz. Składają się z dwóch charakterystycznych elementów, a mianowicie domeny lektynowej, która jest zależna od wapnia oraz tzw "ogonka" o budowie zbliżonej do budowy kolagenu. *Lektyny to białka lub glikoproteiny wiążące węglowodany. Opisano je początkowo u roślin, lecz wiadomo, że występują również u innych organizmów. Lektyny biorą udział w różnych interakcjach między komórkami, np. w regulacji adhezji komórek, w obronie przed infekcjami u roślin, w interakcjach między Rhizobium a komórką roślinną, służą również jako receptory dla patogenów, które wiążą się do komórek zwierzęcych. Niektóre lektyny mają charakter silnych mitogenów (związków chemicznych lub innych czynników indukujących mitozę komórek, w tym zwłaszcza komórek układu odpornościowego). Ulegają wiązaniu z resztami cukrowymi glikoproteidów obecnych na powierzchni limfocytów. Przyczyniają się tym samym do zlepiania komórek, co często prowadzi do ich aktywacji, a w konsekwencji do ich transformacji blastycznej [transformacja blastyczna jest sumą zmian, jaką przechodzi dany limfocyt po pobudzeniu antygenem, mitogenem lub superantygenem, GŁÓWNYMI RÓŻNICAMI WZGLĘDEM NIEPOBUDZONEGO LIMFOCYTU SĄ: SFAŁDOWANIE POWIERZCHNI BŁONY KOMÓRKOWEJ, ROZPOCZĘCIE PRODUKCJI I WYDZIELANIA CYTOKIN I WYDZIELANIE PRZECIWCIAŁ W PRZYPADKU LIMFOCYTÓW B. Transformacji blastycznej towarzyszy przejście komórki limfocytarnej ze spoczynkowego stanu G0 do fazy G1 podziałowego cyklu komórkowego. Skutkiem owego zjawiska jest proliferacja. Proces ten zachodzi np. w obwodowych (wtórnych) narządach limfatycznych w organizmach zwierzęcych. To właśnie intensywna proliferacja limfocytów jest przyczyną powiększenia tych narządów (np. śledziony, czy węzłów chłonnych]. LEKTYNY GŁÓWNIE ML I SĄ SKŁADNIKIEM ODPOWIEDZIALNYM ZA CYTOSTATYCZNE (PRZECIWNOWOTWOROWE) DZIAŁANIE ZIELA JEMIOŁY (Viscum album).
Białko wiążące mannozę (lektyna wiążąca mannozę) spełnia ważną rolę w nieswoistej odpowiedzi immunologicznej. Ma zdolność do wiązania się z mannozą (i niektórymi innymi cukrami) i aktywacji na drodze lektynowej dopełniacza. Białko wiążące mannozę można zaiczyc do receptorów rozpoznających wzorce , które rozpoznaje substancje znajdujące się na powierzchni Gram-dodatnich i Gram-ujemnych bakterii, drożdży i niektórych wirusów, w efekcie pobudzając ich usunięcie. Podobnie jak C1q MBL składa się z sześciu domen lektynowych zależnych od wapnia, od których odchodzą "ogonki" o strukturze podobnej do struktury kolagenu. Ogonki te splatają się w długi stylik (trzonek), mający zdolność wiązania proteaz serynowych MASP-1 i MASP-2 (pokrewnych C1r i C1s). Po związaniu mannozy dochodzi do zmian konformacyjnych, uruchamiających te proteazy, które działają na składniki C2 i C4 dopełniacza. Efektem jest zapoczątkowanie tzw. lektynowej drogi aktywacji dopełniacza. Ze względu na fakt, iż lektynowa droga aktywacji dopełniacza jest podobna do drogi klasycznej, zaś MBL pełni funkcje podobne do przeciwciał podczas tej drogi aktywacji, białko wiążące mannozę nazywane bywa praprzeciwciałem. Wiąże się to także z faktem, że MBL jest starsze filogenetycznie, aniżeli immunoglobuliny. 
(...) Kwiaty wyrastają na głąbiku (pozbawionej liści łodydze wyrastającej z kłącza lub szyjki korzeniowej) zebrane w szczytowe baldachokształtne kwiatostany, początkowo otulone, zaś później podparte błoniastą pochwą lub kilkoma podsadkami. Listki okwiatu są wolne, natomiast pręciki u podstawy są połączone. Szyjka słupka jest wydłużona i zakończona suchym znamieniem] (c.d. Krasnokwiat białokwiatowy - opis) W naturalnym środowisku występuje u wybrzeży  Afryki Południowej. Uprawiany jest jako doniczkowa roślina ozdobna. Jej liście są koloru od bladego do szarozielonego, czasem z żółtymi lub białymi plamami; są gładkie, czasem lśniące, grube osiągają 25 cm długości, mogą być pokryte delikatnymi, białymi włoskami. Na grubej łodydze, białe, złożone w baldach o szerokości od 3 do 5 cm, pręciki wyrastają ponad kwiat, zaś pylniki są koloru żółtego do pomarańczowego. Kwiaty znajdują się na grubej łodydze, są białe i złożone w baldach o szerokości od 3 do 5 cm, pręciki wyrastają ponad kwiat, zaś pylniki są koloru żółtego do pomarańczowego. Owoce są mięsistymi jagodami; jeżeli są dojrzałe, to mają kolor od jasnopomarańczowego do czerwonego. Część podziemna składa się z cebuli osiągającej 8 cm średnicy. Zwykle połowa cebuli wystaje nad ziemię i jest jasnozielonego koloru. Cebula rozrasta się i może osiągnąć średnicę 8 cm. Zwykle co roku wytwarza cebulki przybyszowe. Roślina jest byliną, która naturalnie występuje na obszarze wschodnich wybrzeży południowej Afryki. Roślina wymaga silnego, lecz rozproszonego światła; bezpośrednie oświetlenie powoduje żółknięcie liści. Podłoże powinno być żyzne, próchnicze. Na dnie doniczki jest konieczny drenaż. Roślina lubi wilgość, a korzystne jest dla niej spryskiwanie liści wodą. Od wiosny do jesieni podlewa się ją intensywnie, tak, by ziemia była stale wilgotna. Zimą roślina przechodzi w okres spoczynku i wówczas podlewanie należy ograniczyć. Przez lato nawozi się rozcieńczonym nawozem wieloskładnikowym. W czasie kwitnienia roślinę zacienia się, co przedłuża jej okres kwitnienia. Po przekwitnieniu kwiatostany usuwa się (jeżeli nie zależy nam na nasionach). Rozmnaża się roślinę z nasion, które wysiewa się zaraz po zbiorze, gdyż szybko tracą zdolność kiełkowania. Zakwita po 3-4 latach od wysiewu nasion. Najłtawiej jednak rozmnażać przez cebule przybyszowe. Roślina ta źle toleruje przesadzanie, najlepiej jest co roku zebrać tylko górną warstwę ziemi i roślinę wraz z całą bryłą korzeniową przenieść do większej doniczki i uzupełnić nową ziemią. 


Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Sępolia fiołkowa.
6) Fiołek afrykański - Sępolia fiołkowa (Saintpaulia ionantha) - zwyczajowo roślina ta nazywana jest fiołkiem afrykańskim lub saintpaulią - jest to gatunek rośliny wieloletniej z rodziny ostrojowatych (Gesneriaceae Dumort. występują one głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, z centrum zróżnicowania w Afryce i na Madagaskarze. W południowej Europie tylko obecni są tylko nieliczni przedstawiciele, a mianowicie 6 gatunków górskich. W polskiej florze zaś brak gatunków z tejże rodziny. Wiele ostrojowatych to epifity i epility. Zasiedlają zwykle lasy deszczowe, ale rosną w różnych siedliskach, włączając w to piętro alpejskie w Himalajach oraz Andach. Wiele z nich uprawianych jest jako rośliny ozdobne, w klimacie umiarkowanym zaś jako rośliny pokojowe i szklarniowe. Należy tu również wiele roślin wykorzystywanych leczniczo. Naukowa nazwa rodziny pochodzi od nazwiska wszechstronnego człowieka, humanisty - botanika Konrada Gesnera).




Źródło: Wikipedia. Narys kwiatowy Gesneria.


Nazwa fiołek jest nieprawidłowa - sępolia fiołkowa należy do zupełnie innej rodziny, niż fiołek. Pochodzi z Tanzanii w południowej Afryce. Odkryta została w końcu XIX w. Łacińską nazwę rodzajową otrzymała na cześć swojego odkrywcy - barona Waltera von Saint Paul - Illaire. Jest jedną z najbardziej popularnych roślin doniczkowych uprawianych w naszych mieszkaniach. Łodyga owej rośliny ma wysokość od 15 cm. Liście jej są grube, owłosione, okrągłe z lekko karbowanymi brzegami na krótkich owłosionych ogonkach tworzą rozety, są koloru zielonego lub ciemnozielonego z niebieskim lub czerwonym lnalotem - spodnia strona liści oraz ogonki mogą mieć kolor czerwony. Kwiaty mają barwę od białej do różowej, niebieskiej, poprzez różne odcienie fioletu do czerwonych. Istnieją także odmiany dwukolorowe z żółtymi środkami; kwiaty są zebrane na łodyżkach wzniesionych nad liście w kwiatostanach groniastych. 

Jest to roślina ozdobna. Wiele odmian uprawia się jako rośliny doniczkowe. Kwitnie ona przez cały rok, najobficiej latem. Najlepszym podłożem dla niej jest ziemia torfowa. Potrzebuje dobrze naświetlonych miejsc, w mieszkaniu powinna być trzymana na parapetach okiennych. Minimalna temperatura dla rośliny to +12 stopni Celsjusza. Roślina ta wymaga stałej wilgotności, ale bardzo źle toleruje nadmiar wody. Należy podlewać ją co najmniej 2 razy w tygodniu, ale wodę nalewać najlepiej jest do podstawki. Roślina ta lubi powietrze wilgotne, źle jednak znosi spryskiwanie. ROZMNAŻANIE NAJLEPIEJ PRZEPROWADZAĆ Z SADZONEK LIŚCIOWYCH Z OGONKIEM, KTÓRE UKORZENIA SIĘ PÓŹNĄ WIOSNĄ W TEMPEPERATURZE ok. 21 stopni Celsjusza. Możliwe jest również rozmnażanie z nasion (kiełkują w temp. 18-21 stopni Celsjusza), ale powstałe z nich rośliny nie zachowują cech odmiany, z której pochodzą nasiona. 

7) Peperomia magnoliolistna (Peperomia magnoliifolia) - jest to gatunek rośliny z rodziny pieprzowatych (jest to rodzina roślin z rzedu pieprzowców do której należy tylko 5 rodzajów, lecz obejmujących ponad 3,6 tysiąca gatunków. Występują one na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej, a rzadziej w strefie umiarkowanej). Pochodzi z wysp zachodnioindyjskich. W Polsce uprawiana jest jako ozdobna roślina pokojowa. Jest to krzaczasta bylina o wysokości ok. 25 cm. Ma pojedyncze, szerokoeliptyczne, mięsiste, gładkie liście o długości do 10 cm. Są one grube, błyszczące, wyrastają na mięsistych ogonkach i są głównym walorem ozdobnym tejże rośliny. Istnieją także kultywary (kultywar z łac. cultus = uprawny, varietas = odmiana - to wyraźnie odrębna, jednorodna i trwała odmiana uprawna rośliny, wyróżniająca się walorami użytkowymi lub estetycznymi uzyskana w wyniku zabiegów hodowlanych takich jak selekcja, krzyżowanie, poliploidyzacja, działanie mutagenów, ewentualnie odnaleziona w naturze lub uprawie) o innych barwach liści, np. u "Variegata" liście są zielone z kremowym obrzeżeniem. Mało atrakcyjne, bardzo drobne kwiaty zebrane są w długi, cienki i zbity kłos. 

Źródło: Wikipedia. Peperomia magnollifolia "Variegata"

Roślina jest niezawodna i łatwa do uprawy w warunkach mieszkaniowych. Podłożem jej jest najlepsza, próchnicza ziemia kwiatowa na podłożu z torfu. Roślina wymaga dużej wilgotności powietrza, szczególnie wtedy, gdy jest ciepło, jednakże jest bardzo wrażliwa na nadmierne podlewanie powodujące gnicie jej korzeni. Podlewa się ją rzadko; w lecie raz na tydzień, a zimą co 14-18 dni, koniecznie wodą bezwapienną. Można ustawić jej doniczkę na podkładzie z stale wilgotnego torfu, w zimie lepiej przetrzymywać ją w kuchni, gdzie jest bardziej wilgotno. Nie musi stać natomiast w pełnym słońcu, w swym naturalnym środowisku bowiem rośnie pod drzewami. Bezpośrednie światło powoduje odbarwianie jej liści, wystarczy jej średnie oświetlenie. Natomiast zimą, gdy w naszej szerokości geograficznej słońca jest mało, należy ją przenieść blizej okna. Temperatura w lecie nie powinna przekroczyć 24 stopni Celsjusza, a w zimie nie powinna być niższa aniżeli 16 stopni Celsjusza. Po 2 latach uprawy roślina staje się nieładna i należy ją odnowić przez ukorzenienie nowej sadzonki. Sadzonki wykonuje się wiosną z pędu wierzchołkowego o długości ok. 2,5 cm. Po zanurzeniu w ukorzeniaczu sadzi się je do piasku lub ziemi liściowej, przykrywa folią i trzyma w temperaturze ok. 18 stopni Celsjusza. W lecie należy ją co 2 tygodnie nawozić płynnym nawozem wieloskładnikowym. Zakurzone liście czyści się przez ścieranie wilgotną szmatką. Nie wymaga cięcia. 

8) Reo meksykańskie (Rheo spathacea - Tradescantia spathacea) - jest to roślina o bardzo krótkiej, grubej łodydze, na której spiralnie i gęsto ułożone są liście. Całkowicie okrywają one krótką łodygę. Wraz z wiekiem międzywęźla się wydłużają, a ponieważ roślina traci najstarsze liscie, pojawia się goły pieniek. Na takim pędzie tworzą się często zaczątki korzeni. Pomiędzy liśćmi pojawiają się liście przykwiatkowe tworząc małą łódeczkę, wewnątrz której tworzy się kwiatostan złożony z typowych dla tej rodziny trójpłatkowych kwiatów. Warunkiem powodzenia uprawy jest zapewnienie roślinie wilgotnego podłoża - należy jednak uważać, ponieważ każdy nadmiar wody będzie skutkował gniciem mięsistych korzeni. Dosypujemy dlatego do ziemi żwiru, perlitu czy wermikulitu oraz na dno doniczki dajemy warstwę drenażową. Tak spreparowana ziemia odprowadzi każdy nadmiar wody zapewniając korzeniom i wilgoć i potrzebne powietrze. Wszystkie rośliny rosnące w wilgotnych tropikach jeśli są podlewane to deszcze są ciepłe. Powinniśmy zatem podlewać ją wodą o temperaturze takiej, jaka panuje w pomieszczeniu, bądź też wodę letnią. 
Źródło: cdn21.ogrod.smcloud.net - Reo meksykańskie.

9) Echinopsis oxygona (Multiplex) - jest to roślina pochodząca z Południowej Brazylii, Urugwaju i północnej Argentyny. Jego cechy to wielkie solidne kolce, kulisty kształt i duży kwiat z białymi płatkami i słabym zapachu. Echinopsis oxygona jest znana z ogromnych, efektownych kwiatów na końcach dlugich rur, którepołączone są z kaktusem. Kwiat ma zapach słodki i otwiera się w godzinach wieczornych i następnego popołudnia w upalne dni. Dobrze rośnie w pełnym słońcu lub lekkim cieniu. Kaktus ten może przebywać w wysokim cieple, a nawet w temperaturach tak niskich jak -10 stopni Celsjusza. Rośliny te przystosowane są do suchego, pustynnego klimatu i nie muszą w związku z tym podlewane być codziennie. 
ROZMNAŻANIE: W chłodne dni będzie trwało dłużej. Zazwyczaj kaktus zacznie mieć małe pąki, które pojawiają się u jego podstawy. Kaktus zazwyczaj kwitnie w połowie lata. 

Echinopsis oxygona 003.jpg
Źródło: Wikipedia (EN) - Echinopsis oxygona.

10) Pachypodium Lamera (Palma Madagaskaru) - jest to gatunek z rodziny toinowatych (Apocynaceae - są to okrytonasienne z rzędu goryczkowców. Rodzina ta obejmuje około 4,5 tysiąca gatunków łączonych w ponad 400 rodzajów. Toinowate występują głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Przeważnie są to drzewa, krzewy oraz liany, rzadko tylko i wyłącznie rośliny zielne. Kwiaty są promieniste i przeważnie okazałe. Owoce to jagody, torebki lub pestkowce; wiele gatunków jest trujących - często wytwarzają bowiem sok mleczny). Pochodzi on z Madagaskaru, gdzie w naturalnych warunkach osiąga do 10 m wysokości. 
Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Pachypodium Lamera w naturalnym środowisku.

Jest to sukulent przypominający przedstawicieli kaktusowatych. Posiada on gruby pień najeżony kolcami. Z pnia wyrastaja zaś długie, ciemnozielone liście, które zrzucane są w okresie zimowym. Na wiosnę liście znów się rozwijają. Roślina szybko rośnie - po 2-3 latach osiąga 1 m wysokości. Liście dochodzą do 40 cm długości i 11 szerokości. Pachypodium Lamera je st rośliną długowieczną, dożywającą 200 lat. Kwitnie bardzo rzadko, pojawiają się wówczas niewielkie białe kwiaty. Roślina wymaga bardzo jasnych pomieszczeń - dopuszczalne jest nawet stawianie jej w słońcu lub na słonecznym parapecie. Potrafi znieść wysoką temperaturę. W okresie zimy należy pilnować by nie spadła ona poniżej 15 stopni Celsjusza. Przesadzać ją należy na wiosnę co około 2 lata. 

11) Zamiokulkas zamiolistny (Zamioculcas zamifolia) - jest to gatunek wieloletnich roślin zielnych z monotypowego rodzaju zamiokulkas (Zamioculcas) z rodziny obrazkowatych (Araceae), pochodzący ze wschodniej oraz południowo-wschodniej Afryki. Na przełomie XX i XXI wieku gatunek ten stał się popularną rośliną pokojową. Jego nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy sagowców z rodzaju Zamia o podobnych liściach. Rośliny z tego gatunku występują naturalnie w strefie klimatu zwrotnikowego we wschodniej Afryce i podzwrotnikowego w południowo-wschodniej Afryce; w Kenii, Malawi, Mozambiku, RPA (prowincja KwaZulu-Natal), Tanzanii (w tym na Pembie i Zanzibarze) oraz w Zimbabwe. Są to rośliny zielne osiągające wysokość od 30 do 100 cm. Łodyga jest podziemna, krótka, bardzo gruba, zdrewniała, w postaci kłącza i osiąga średnicę 3-4 cm. 


Rośliny te tworzą od kilku do wielu wzniesionych liści właściwych, o długości 20-40 cm, o pierzastej blaszcze zlożonej z podłużno-eliptycznych, zgrubiałych i skórzastych listków, od 4 do 8 po każdej stronie osi, o wymiarach 1,5-5x5-15 cm. Użyłkowanie pierwszorzędowe każdego listka jest pierzaste i zbiega się do żyłki brzegowej. Unerwienie dalszego rzędu jest siatkowate. Zrzucone listki są zdolne do ukorzenienia się, odbudowy organu spichrzowego i wykształcenia nowej rośliny. Ogonki liściowe, o długości od 15 do 35 cm, są zielone, z ciemniejszymi plamkami, silnie zgrubiałe i gruboszowate u nasady, cylindryczne i zwężające się w stronę wierzchołka, gdzie tworzą kolanko. Pochwy liściowe są niepozorne, bardzo krótkie, języczkowate i wolne niemal do nasady ogonka. 

Źródło: aroid.org . Zamioculcas zamiifolia

Rośliny tworzą na poziomie gruntu, w każdym rozgałęzieniu sympodialnym od 1 do 2 kwiatostanów typu kolbowatgo pseudancjum, na krótkich pędach kwiatostanowych, osiągających długość od 3 do 20 cm. Pochwa kwiatostanu, o długości 5-8 cm, jest z zewnątrz zielona, zaś wewnątrz biaława, lekko zwężona między odcinkiem dolnym, lekko zwiniętym i tworzącym komorę, a dłuższym od niego odcinkiem górnym, rozwartym i lekko odchylającym się w okresie kwitnienia. Pochwa pozostaje na roślinie aż do okresu owocowania. Kolba, o długości 5-7 cm, jest siedząca. Na jej dolnym, cylindrycznym odcinku, chronionym przez komorę utworzoną przez pochwę, pokryta jest kwiatami żeńskimi; na górnym, cylindrycznym, eliptycznym lub maczugowatym odcinku, pokryta jest kwiatami męskimi. Strefy kwiatów płodnych oddzielone są od siebie wąskim paskiem kwiatów jałowych. W przypadku wszystkich rodzajów kwiatów występuje okwiat pojedynczy, złożony z czterech jednakowych listków położonych krzyżowo w dwóch okółkach. W przypadku kwiatów męskich listki okwiatu są niemal pryzmatyczne, o zgrubiałych wierzchołkach; otaczają one cztery, krótsze od nich, wolne pręciki oraz jałowy słupek tej samej długości co listki okwiatu. Nitki pręcików są podłużne, grube i lekko spłaszczone. Główki pręcików, nietypowo dla rodziny obrazkowatych, są zwrócone doosiowo (introrse). Jajowato-eliptyczne pylniki otwierają się przez szczelinę wierzchołkową. Kwiaty jałowe zbudowane są z listków okwiatu otaczających maczugowaty, jałowty słupek. W przypadku kwiatów żeńskich, listki okwiatu są silnie zgrubiałe wierzchołkowo, otaczają one tej samej długości owocolistek. Kwiaty żeńskie pozbawione są jałowych pręcików. Jajowata zalążnia jest dwukomorowa, w każdej komorze rozwija się jeden, hemianatropowy zalążek, który przymocowany jest do osiowego łożyska, tworzącego się u nasady przegrody, za pomocą bardzo krótkiego sznureczka. Szyjka słupka jest smukła i zakończona dużym, dyskowato-główkowatym znamieniem. 
*Pseudancjum - to kwiatostan podobny z wyglądu do pojedynczego kwiatu. Termin ten dotyczy kwiatostanów, w przypadku których poszczególne kwiaty je tworzące są drobne i rosną skupione, np. w formie główki lub koszyczka. Dodatkowo listki okrywy [skupienia podsadek, przysadek (liści z których wyrasta kwiat), a czasami podkwiatków (liść wyrastający na szypułce kwiatowej, między kwiatem i węzłem, z którego wyrasta szypuła. Występuje u niektórych przedstawicieli roślin okrytonasiennych. Zwykle niewielki, czasem wykształca się jednak jako okazały i barwny liść, pełniąc funkcje wabiące (np. u bugenwilli Bougainvillea)] lub brzeżne kwiaty języczkowate otaczają cały kwiatostan tworząc odpowiednik korony. Funkcjonalnie kwiatostany takie funkcjonują jak pojedynczy kwiat. Do przykładów pseudancjów należą koszyczki astrowatych, kolby obrazkowatych i cyjacja wilczomleczowatych. W budowie kwiatostanów występują także postaci podobne do pseudancjów, w których skupione kwiatostany otoczone są powabnią powstającą z liści przykwiatowych, jak u jarzmianki Astrantia czy dereni Cornus. W klasyfikacji morfologicznej typów kwiatów pseudancja traktowane są jak pojedyncze kwiaty i tak kolbowate kwiatostany obrazkowatych łączone są z kwiatami pułapkowymi i paściowymi, a cyjacja wilczomleczów zaliczane są do "kwiatów talerzykowatych". Nazwa "pseudancjum" stosowana jest również w odniesieniu do teorii, według której obupłciowy kwiat typowy dla okrytozalążkowych wyewoluować miał z kwiatostanu złożonego z kwiatów rozdzielnopłciowych. 
OWOCE: eliptyczny owocostan zbudowany jest z kulistych, spłaszczonych, białawych jagód o średnicy do 1,2 cm zawierających od 1 do 2 nasion. Jagody otoczone są przez pozostałe listki okwiatu. Nasiona są eliptyczny, o gładkiej, brązowej łupinie z wyraźnym znaczkiem. Zarodek jest duży, bogaty w skrobię. Bielmo jest niemal nieobecne, występuje jedynie w postaci kilku warstw komórek na biegunie chazalnym (stronie zalążka nagonasiennych, gdzie przyrasta sznureczek mocujący zalążek do łuski nasiennej)
Podobnymi roślinami do Zamiokulkasa zamiolistnego są przedstawiciele rodzaju Gonatopus, od których rośliny te różnią się budową liścia właściwego (rośliny z rodzaju Gonatopus tworzą pojedynczy, jednoroczny liść właściwy wielokrotnie nieparzystopierzasty). 

Jeżeli chodzi o rozwój jest to wieloletnia roslina zielna, naziemnopączkowa (lub ziemnopączkowa na glebach kamienistych oraz w detrytusie), wiecznie zielona lub przechodząca okres spoczynku w czasie suszy. W okresie spoczynku roślina zrzuca listki, jednak ogonki liściowe pozostają trwałe. Jest to jedyny przedstawiciel rodziny obrazkowatych zdolny do rozmnażania wegetatywnego z sadzonek liściowych. Bardzo rzadko kwitnie uprawiany w doniczce. 

Zamiokulkasy rosną w naturze na afrykańskich sawannach, w wilgotnych lasach tropikalnych, suchych lasach podrównikowych oraz w buszu i miombo. Występują na wysokości od 0 do 610 m n.p.m. 

W tkankach tej rośliny obecne są niezmodyfikowane komórki z pojedynczymi rafidami i idioblasty zawierające 2 lub więcej wiązek kryształów szczawianu wapnia. 

12) Billbergia - jest to rodzaj roślin należący do rodziny bromeliowatych. Posiada on również nazwę polską - określa się go bowiem mianem zwodnicy. Do rodzaju tego należy około 50 gatunków, które pochodzą z Ameryki Południowej i Środkowej. Typowym gatunkiem jest Billbergia speciosa Thunb. Należą tu epifity rosnące w tropikalnych lasach deszczowych na drzewach. 





14) Dracena obrzeżona (Dracaena marginata Lam) - jest to gatunek z rodziny szparagowatych pochodzący z Madagaskaru. Jest gatunkiem tworzącym pióropusz bardzo wąskich, ostro zakończonych liści. W naturalnym środowisku osiąga wysokość ponad trzech metrów, jednak w mieszkaniu rzadko przekracza dwa metry. Roślina najlepiej rośnie w temperaturze pokojowej, ok. 20-25 stopni latem, w zimie nie może spaść poniżej 13. Rośnie w ziemi uniwersalnej lub specjalnym podłożu dla jukk, dracen i palm. Roślina jest generalnie łatwa w uprawie i dobrze znosi warunki mieszkania. Latem wymaga obfitego podlewania, zwłaszcza w upały, co drugi dzień. W zimie podlewanie jest zależne od temperatury otoczenia. 

Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Dracena obrzeżona. 



15) Aloes uzbrojony (Aloe ferox Mill.) - jest to gatunek drzewa pochodzący z południowej Afryki. Strefy mrozoodporności 9-11. W Polsce uprawiany jest w doniczkach głównie dla potrzeb leczniczych oraz jako roślina ozdobna. Jest to sukulent o wysokości do 3 m, z rzadka osiąga do 5 m; ma duże mięsiste, obfitujące w sok, kolczasto ząbkowane liście. Liście owe są szarozielone, długości do 1 m, wyrastające w pióropuszu na szczycie pnia. Kwiaty są czerwonopomarańczowe, o rurkowatym kształcie, zebrane w podłużne grona złożone, o długości do 3,5 cm. Kwiatostany osiągają wysokość do 80 cm. Owocami są trzykomorowe, podłużne torebki. Jest to roślina o właściwościach leczniczych - miąższ aloesu zawiera bowiem wiele leczniczych składników. Sok posiada bardzo gorzki smak i charakterystyczny zapach. Przemyłowo produkuje się tzw. alonę, która ma nieregularny kształt brunatnych bryłek pokrytych zielonym pyłem. Produkuje się ją ze stężonego soku, otrzymywanego przez nacięcie liści. W zależności od tego w jaki sposób przeprowadza się zagęszczanie soku i jego suszenie otrzymuje się różne rodzaju alony. Matowe bryłki to tzw. "alona wątrobowa" (aloe hepatica), a przez szybkie odparowanie soku otrzymuje się żółty produkt tzw. "alona lśniąca" (Alona lucida). Alona to bardzo silny środek przeczyszczający, który w większych dawkach powoduje przekrwienia jelita grubego i narządów miednicy mniejszej. Może wywoływać poronienia u kobiet ciężarnych. Sok z liści i miazga liściowa są czasami skuteczne w leczeniu oparzeń. Ponadto alona stymuluje produkcję żółci. Świeże liście aloesu zawierają wiele substancji śluzowych oraz biogenne stymulatory. 


Źródło: Wikipedia. Aloes uzbrojony.

16) Sansewieria, wężownica (Sansevieria Thunb.) - "Język teściowej" - jest to rodzaj liczący około 70 gatunków, obejmujący sucholubne rośliny zielne i krzewiaste sukulenty. Ojczyzną większości gatunków jest Afryka równikowa i południowa, a także Azja tropikalna i Półwysep Arabski. Nazwa łacińska została nadana na cześć Raimondo di Sangro (1710-1771), księcia San Severo we Włoszech. Gatunkiem typowym jest Sansevieria thyrsiflora (Thunb.). Rośliny z rodzaju Sanevieria posiadają grube, proste, płaskie lub cylindryczne, mieczowate liście, ozdbaione jasnozielonymi poprzecznymi paskami. Liście niektórych odmian gatunku Sansevieria trifasciata posiadają dodatkowo zabarwione na żółto brzegi. Niektóre gatunki tej rośliny tworzą niskie rozety. Rośliny dorastają do wysokości od 20 cm do 3 m. Kwiaty hermafrodytyczne (dwupłciowe), zielonkawo-białe, zebrane w proste lub rozgałęzione grono o wysokości 40-90 cm. Owocem jest czerwona lub pomarańczowa jagoda, która zawiera od jednego do trzech nasion. Sansewierie tworzą grube kłącza oraz rozłogi i są zwykle wiecznie zielone. Rosną dziki na suchych, kamienistych i porośniętych trawą zboczach, na terenach z rzadka porośniętych krzewami. Często tworzą gęste kępy. Sansewierie należą do najbardziej wytrzymałych roślin doniczkowych. Znoszą zarówno palące słońce i upał, jak i zacienienie oraz temperaturę nawet poniżej 12 stopni Celsjusza. Pozostawione bez podlewania wytrzymują co najmniej miesiąc. Rośliny te wymagają podłoża żyznego, stosunkowo ciężkiego, na przykład mieszanki kompostu, ziemi inspektowej (podłoża szklarniowego - sztucznego utworu, który powstaje w wyniku działalności człowieka, który decydując o rodzaju, składzie, a więc właściwościach środowiska, zmierzał do odwzorowania naturalnego stanowiska uprawianych roślin. Dobre podłoże szklarniowe powinno charakteryzować się wysoką pojemnością wodną oraz powietrzną, dobrą i trwałą strukturą przez cały okres uprawy, dużą zdolnością zatrzymywania składników pokarmowych, dobrymi właściwościami buforowymi oraz brakiem patogenów, szkodników, a także substancji hamujących ukorzenianie), gliny i piasku. Sansewierie rozmnaża się za pomocą sadzonek liściowych. Różnobarwne odmiany uprawne powinno się rozmnażać przez odrosty, ponieważ z sadzonek liściowych otrzyma się rośliny zabarwione na zielono. 



Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Sansewieria Thunb.

17) Figowiec - fikus (Ficus L.) - jest to rodzaj roślin z rodziny morwowatych (Moraceae Link), do niedawna obejmujący ok. 1200 gatunków, z których część została obecnie wydzielona w odrębne rodzaje tej rodziny. Obejmuje on gatunki starego świata, głównie tropikalnej części Azji, Australii i wysp Oceanii oraz zachodniej Afryki. Nieliczne gatunki występują w basanie Morza Śródziemnego (głównie uprawny figowiec pospolity - Ficus carica)- (figa). 1 gatunek we florze Polski występuje jako efemerofit (łac. ephemerophyta - gatunek roślin obcego pochodznia, który został przypadkowo zawleczony i zwykle przejściowo występuje we florze danego kraju lub obszaru. Stosunkowo często efemerofity pojawiają się wokół miejsc przeładunku towarów, np. wokół portów, dworców kolejowych lub innych stacji przeładunkowych, a także wokół szkółek ogrodniczych i ogrodów botanicznych, w których uprawia się gatunki obce). Gatunkiem typowym jest Ficus carica L. (Figowiec pospolity).

Są to duże drzewa, krzewy, pnącza (w uprawach doniczkowych rośliny zwisające), epifity. Kwiaty mają drobne zakmnięte całkowicie w dnie kwiatowym. Owoce mając postać drobnych, podobnych do nasion niełupek otoczonych przez rozrośnięte, mięsiste dno kwiatowe, tworzące specyficzny owocostan zwany figą lub sykonium. Wszystkie gatunki figowca zawierają sok mleczny. Uprawiane odmiany figowca pospolitego mogą wytwarzać figi partenokarpiczne, czyli bez zapylenia, podczas gdy w warunkach naturalnych kwiaty figowców zapylane są przez bleskotki z rodziny Agaonidae. Dany gatunek figowca jest zapylany tylko przez jeden lub kilka kryptogatunków owadów. Cykl rozwojowy bleskotek i figowców jest przykładem mutualizmu i skutkiem koewolucji. Larwy bleskotek rozwijają się w żeńskich kwiatach figowca. Samce po wykluciu odnajdują kwiaty z niewyklutymi samicami, które zapładniają, po czym giną wewnątrz figi. U niektórych gatunków nie giną od razu, lecz, wygryzając otwór w ścianie figi, pomagają wydostać się z niej samicom. Samice, uprzednio zapłodnione, wydostają się z zalążni kwiatów żeńskich, którymi się żywiły i przechodzą do kwiatów męskich, zbierając pyłek do swoich kieszeni pyłkowych. Po zgromadzeniu pyłku samice opuszczają rodzimą figę i poszukują innych fig właściwego gatunku, posiadających dojrzałe do zapylenia kwiaty żeńskie. Światło otworu kwiatostanu (figi), przez który samice bleskotek dostają się do jego wnętrz jest na tyle wąskie, że przeciskanie się przezeń skutkuje oderwaniem skrzydeł i innych wystających elementów ciała. Zaczopowanie otworu fragmentami ciała bleskotek utrudnia penetrację figi przez inne zwierzęta roślinożerne. Samice bleskotek wewnątrz figi zapylają kwiaty żeńskie i składają w nich jaja. Zwykle nie udaje im się złożyć jaj we wszystkich zapylonych kwiatach, przez co larwy zjadają jedynie część nowo powstałych owoców. W sytuacji, gdy liczba owoców zasiedlonych przez larwy jest zbyt duża (w kategoriach strategii stabilnej ewolucyjnie), a więc liczba owoców, które wydadzą nasiona jest mała, roślina może taką figę odrzucić, nie inwestując w jej rozwój. W takowej sytuacji samica bleskotki po złożeniu jaj ginie wewnątrz figi. Sytuacja u figowców dwupiennych jest podobna, ale odmienna. U gatunków tych wytwarzane są bądź figi żeńskie, bądź męskie. Te ostatnie zawierają jednak oprócz kwiatów męskich kwiaty pseudożeńskie, które są wykorzystywane przez bleskoti do składania jaj i rozwoju larw, podczas gdy jaja złożone w figach żeńskich nie rozwijają się. Fakt, że w zapylonych figach znajdują się szczątki zapylaczy, a ponadto ciało zapylacza jest trawione przez enzymy wytwarzane wewnątrz figi, sprawia, że jedzenie fig budzi kontrowersje wśród wegetarian.

Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Ficus elastica. 

*Morwowate (Moraceae Link) - jest to rodzina drzew oraz krzewów z rzędu różowców (Rosales) (w systemach prereferujących podział na drobniejsze rzędy jest zaliczana do rzędu pokrzywowców (Utricales). Zaliczane tu rośliny zawierają sok mleczny. Ich liście są skrętoległe, a kwiaty rozdzielnopłciowe, owadopylne i czterokrotne. Owoce zebrane są w owocostan złożony z małych, soczystych owoców. 

  • Figowiec pospolity (Ficus carica L.) - jest on również zwany figą pospolitą, figą karyjską, bądź też drzewem figowym lub figowcem owocowym - jest to gatunek drzewa lub krzewu należący do rodziny morwowatych. Rodzimy obszar jego występowanie obejmował tereny państwa takich jak Algieria, Maroko, Tunezja, Afganistan, Cypr, Egipt (półwysep Synaj), Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Gruzja, Azerbejdżan, Tadżykistan, Turkmenistan, Pakistan, Grecja, Włochy, Francja oraz Hiszpania. Samorzutnie, jako gatunek zawleczony lub introdukowany rozprzestrzenił się i obecnie rośnie dziko również w Makaronezji, Austraii, USA, Ekwadorze i niektórych innych krajach Europy. Uprawiany jest w licznych krajach obszaru tropikalnego i subtropikalnego. Obecne rozprzestrzenianie dziko rosnących figowców związane jest z występowaniem nietoperzy owocożernych, które rozsiewają nasiona figowców. Są to dwupienne drzewa, osiągające do 10 m wysokości, o pokładających się gałęziach. Czasami jest to krzew z odrostami. Pień stanowi korowina jasnoszara, gładka. Pędy są grube, zielone lub szare i pokryte gruzełkami. Wszystkie części rośliny zawierają sok mleczny, którego jednym z głównych składników jest kauczuk. Liście rośliny są opadające, jednosezonowe. W zarysie są okrągłe, dłoniasto-3-5-klapowe, o średnicy do 12 cm. Z wierzchu są ciemnozielone, szorstkochropowate, od spodu gruczołkowato owłosione. Kwiaty osadzone są na wewnętrznej ściance dzbankowatej, jakby wydrążonej, mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanowej. Rośliny żeńskie wytwarzają jedynie żeńskie kwiaty długoszyjkowe o jednym słupku, które są zdolne do wytwarzania nasion po zapyleniu i dają figi jadalne. Rośliny męskie w górnej części "dzbana" zawiązują pięć (najczęściej) kwiatów męskich o 5 pręcikach i 5-działkowym okwiecie, a pod nimi płone, krótkoszyjkowe, kwiaty żeńskie, zwane wyroślami. 
  • Źródło: funghiitaliani.it - Ficus carica L. 


  •  
  • Źródło: Wikipedia.

  • OWOCE: Są to gruszkowatego kształtu owocostany orzeszkowe zawierające liczne orzeszki i nazywane figami To, co w języku potocznym nazywamy owocem figi, w rzeczywistości jest owocostanem rzekomym. Powstaje on w wyniku rozrośnięcia się osi kwiatostanu, która rozszerza się i wynicowuje, zawijając się do środka. Powstaje w ten sposób worek z wąskim ujściem na zewnątrz. Wewnątrz niego wyrastają kwiaty, z których później powstają owoce. Właściwe figi powstają tylko z kwiatostanów żeńskich, z kwiatostanów męskich powstają nieprzydatne do spożycia kapryfigi, w środku puste, wypełnione tylko zeschłymi resztkami pyłku. Figa to owocostan, ale tylko figowca pospolitego, jednakże podobne typy owocostanu, określane jako sykonium posiadają również inne figowce. Jest to gruszkowatego kształtu, skórzasty worek, z bardzo ciasnym otworem. W środku wypełniony jest licznymi owocami lub resztkami kwiatów. Owocostany figowców pochodzą od owocostanów przypominających owocostany morwy, które w trakcie ewolucji odwróciły się, ukrywając owoce w swym wnętrzu. Owocostany zawierają do kilkuset owoców, mających postać drobnych, podobnych do nasion niełupek otoczonych przez rozrośnięte, mięsiste dno kwiatowe.                                                                               
  • W trakcie dojrzewania, początkowo zielone owocostany stają się w zależności od odmiany - jasnozielone do fiołkowobrunatnych, zaś wnętrz staje się złotawe do czerwonego. Smak w trakcie dojrzewania zmienia się od mdłego, do słodkiego i soczystego. Istnieje kilkaset odmian fig różniących się barwą skórki (istnieją figi zielone, brązowe, purpurowe do czarnych). Świeże figi zawierają około 80% wody, od 12 do 25% cukrów (glukozy oraz fruktozy); 1,3% białek, pektyny, witaminy: C, PP i z grupy B oraz karoten. Są bardzo bogate w sole mineralne, zawierają: potas (przeciętnie 1100 mg%), wapń (230 mg%), magnez (120mg%), fosfor (260 mg%). Zawierają także kwasy organiczne: cytrynowy, oksalowy i jabłkowy. Figi suszone zawierają tylko 30% wody, natomiast udział cukrów wzrasta do 50-75%. W wyniku suszenia nie tracą substancji czynnych, a wręcz po ubytku wody zawartość składników odżwyczych wzrasta 3- do 4-krotnie w stosunku do świeżych owocostanów. Świeże figi zawierają 61 kcal na 100g, a po ususzeniu mają 250 kcal na 100 g.


  • Figi nadają się do spożycia zarówno po przetworzeniu, jak i na surowo. Zaliczane są do bakalii (suszonych owoców południowych takich jak rodzynki, figi, daktyle, stosowanych głównie w cukiernictwie i stanowiących dodatek do niektórych rodzajów ciast, m.in. keksów, mazurków, pierników). W Polsce dostępne są głównie figi suszone oraz sprasowane, o charakterystycznnej bursztynowej barwie. Takie suszone figi są bardzo trwałe - można je przechowywać nawet przez cały rok. Suszenie następuje w temperaturze 40-50 stopni Celsjusza. Świeże figi nie nadają się z kolei do dłuższego przechowywania i dlatego zwykle przetwarza się je w pobliżu upraw na dżemy. Figi nadają się na przekąskę, na konfitury, dżemy oraz konserwy.  Można z nich robić kompot. Figi suszone i podprażone są wykorzystywane jako namiastka kawy. Ma ona lekko orzechowy smak (wykorzystywane są także do aromatyzowania kawy). W Europie Południowej wytwarza się z nich wino figowe. Należy ono do najstarszych napojów alkoholowych - prawdopodobnie produkowano je już we wczesnym neolicie w VI tysiącleciu p.n.e. Tradycyjnym napojem wytwarzanym z suszonych fig jest figuette (figi namacza się w wodzie wraz z dodatkiem szyszkojagód jałowca). Figi suszone mają dużą wartość energetyczną i zawierają łatwo przyswajalne cukry proste, są więc dobrym pożywieniem dla sportowców i ludzi ciężko pracujących. Niewskazane są jednak dla ludzi cierpiących na cukrzycę, będących na diecie niskosodowej lub przyjmujących leki antydepresyjne z grupy inhibitorów MAO. Ze względu na dużą zawartość cukrów mogą sprzyjać próchnicy. Możliwe, że nietypowo wysoka liczba dziur w zębach mieszkańców mezolitycznej Portugalii wiązała się z dużym spożyciem fig i miodu (więce informacji na ten temat tutaj: Portuguese Teeth and Skeletal Pathologies - the Agricultural Revolution and the Metaphysics of Decline). Figi są używane w medycynie naturalnej. W Europie Południowej stosowane są pomocniczy przy schorzeniach sercowo - naczyniowych oraz leczeniu niedokrwistości. Figi mają delikatne działanie przeczyszczające i pomagają przy zaparciach, bólach brzucha, w zapaleniu pęcherza moczowego, dolegliwościach nerek, a także bólach menstruacyjnych. Kawa przygotowana z prażonych fig jest pomocna przy przeziębieniach, zakażeniach gardła, katarze, chorobach płuc oraz gorączce. 


  • Figi uprawiane były od co najmniej około 2750 r. p.n.e. na terenie Mezopotamii oraz Egiptu. W trakcie uprawy, na skutek doboru sztucznego, figi stawały się coraz większe i miększe. Przez wiele stuleci pozostawały bardzo istotnym produktem spożywczym w basenie Morza Śródziemnego. Ścięcie owocującego drzewa figowego według Talmudu Babilońskiego było karane śmiercią. Talmud ten również opisywał sztuczne zapylenie kwiatów fig oraz zabiegi przyspieszające ich dojrzewanie. W wieku XVI figowiec trafił do upraw na kontynent północnoamerykański. Współcześnie głównymi producentami fig są kraje basenu Morza Śródziemnego: Turcja, Grecja, Portugalia, Włochy, Hiszpania oraz Francja. Poza tym figowce są uprawiane w Kalifornii, Indiach, Australii, Afryce południowej, Azji południowo-wschodniej i Ameryce Południowej. Figi zbiera się ręcznie lub mechanicznie. Zwykle zbioru dokonuje się dwukrotnie w ciągu roku, w czerwcu oraz wrześniu. Rozwój figi przed dojrzeniem ma trzy etapy: pierwszy trwa około 6 tygodni, drugi ok. 4 tygodni i trzeci również ok. 4 tygodni. W pierwszym etapie następuje szybki wzrost średnicy przy niewielkim wzroście wagi, zawartości wody oraz cukrów. W drugim etapie następuje zwolnienie wzrostu, a poziom cukru pozostaje względnie stały. Ponowny szybki wzrost rozmiarów i zawartości cukrów charakteryzuje trzeci etap. Wówczas zawartość cukru uzyskuje 90% wartości dojrzałej figi. 
18) Nefrolepis (Nerczyłusk) - Nephrolepis - jest to rodzaj roślin zaliczany do rodzin Lomariopsidaceae, Oleandraceae lub paprotkowatych w zależności od ujęcia systematycznego. Typowym gatunkiem jest Nephrolepsis exaltata (L.) Schnott. W Polsce nie rosną dziko przedstawiciele tego rodzaju, a niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne rośliny pokojowe. Nefrolepsis exaltata (Nefrolepsis wyniosły) - to gatunek paproci, który pochodzi z północnych obszarów Ameryki Południowej (Brazylia, Gujana), Karaibów oraz południowych rejonów Ameryki Północnej (Meksyk, Floryda). Jest on uprawiany jako roślina ozdobna. Łacińska nazwa nefrolepsis pochodzi od nerkowatych listków (nephros = nerka, zaś lepis = łuska). Liście ma pojedynczo lub podwójnie pierzaste, u różnych odmian mają długość 80-180 cm, uprawiane są w mieszkaniu przeważnie jednak nie przekraczają długości 80 cm. Zarodnie znajdują się na brzegach liści, zarodniki wytwarzane są przeważie wiosną lub latem. Jednakże uprawiane odmiany są zazwyczaj bezpłodne, a jeżeli nawet wytwarzają zarodniki, to wyodowane z nich paprocie nie dziedziczą cech odmiany macierzystej. Kłącze jest długie, gęsto ulistnione z rozłogami. W krajach o ciepłym klimacie roślina ta jest uprawiana w ogrodach, nad zbiornikami wody, zaś w Polsce głównie w szklarniach i mieszkaniach jako roślina pokojowa. Liście używane są często do ozbaiania bukietów, wieńców oraz okolicznościowych wiązanek. Jej walorami ozdobnymi są jasnozielone, bujne i zwisające liście, u niektórych odmian podwójnie pierzaste lub skędzierzawione. Była ona bardzo popularna w epoce wiktoriańskiej, ale i obecnie jest jedną z najczęściej uprawianych roślin ozdobnych. Rośnie dość szybko, a prawidłowo pielęgnowana może orsnąć nawet 12 lat. Na końcach rozłogów Nefrolepsis wyniosły wytwarza (przeważnie na wiosnę) nieduże, nowe rośliny. Można je oddzielić od rośliny macierzystej i wsadzić do nowej doniczki. Dobrze rozrośnięte okazy można także rozmnożyć poprzez podział kępy. Przez zarodniki można rozmnożyć tylko odmianę "Bornstedt". 

Ilustracja
Źródło: Wikipedia. Nefrolepsis wyniosły - odmiana "Norwoodii". 




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz