Pierwsza część omówienia roślin nagozalążkowych poświęcona była ogólnej charakterystyce tej grupy roślin. W tej części w sposób szczegółowy zostaną omówione poszczególne klasy z jakich składa się ten klad. Na początku warto zapoznać się z filmem przedstawionym poniżej, a następnie z opisami poszczególnych klas, ze zwróceniem uwagi na załączone zdjęcia i odnośniki.
1) Sagowiec podwinięty (Cycas circinalis L.) - jest to gatunek sagowca spotykane w Indiach, na Sri Lance, Malezji i w Indonezji. Spożywanie potraw sporządzanych z nasion tego sagowca wiązane jest z zachorowaniami na neurodegeneracyjną chorobę na wyspie Guam, określaną w języku czamorro lytico (Stwardnienie zanikowe boczne/zespół otępienny - stwardnienie zanikowe boczne zachodniego Pacyfiku) albo bodig, ponieważ zawiera on beta-metylamino-L-alaninę.
3-Metyloamino-L-alanina (BMAA) - to organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów, neurotoksyna obecna w nasionach niektórych gatunków sagowców. BMAA jest aminokwasem niebiałkowym, produkowanym przez cyjanobakterie z rodzaju Nostoc żyjące w korzeniach sagowców.
Filmy szczegółowo omawiające rodzaj Cycas:
Cycas - anatomia: Część 1.
Cycas - anatomia: Część 2.
Cycas - anatomia: Część 3.
Cycas - cykl życiowy: Część 4.
2) Cycas debaoensis - jest to mały lub średniej wielkości sagowiec. Opisany z Debao z regionu autonomicznego Guangxi (Kuangsi-Czuang to region autonomiczny w południowej części Chin. Kuangsi graniczy z prowincjami: Junnan - na zachodzie, Kuejczou - na północy i Hunan - na północnym wschodzie; Guangdong - na południowym wschodzie). Cechą charakterystyczną owego gatunku są rozgałęzione liście, które mogą osiągać nawet do 3 metrów. Kłodzina jest zagłębiona w podłożu. Gatunkiem podobnym i blisko spokrewnionym jest Cycas multipinnata. Oba gatunki są bardzo ozdobne i ze względu na rozgałęzione liście wyróżniające się na tle rodzaju, z obu powodów poszukiwane są przez kolekcjonerów. Gatunek ten występuje w naturze na bardzo ograniczonym obszarze, na około 20 hektarach, jest zagrożony wymarciem w środowisku naturalnym w wyniku antropopresji. Zarówno Cycas debaoensis jak i Cycas multipinnata uprawiane są w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 |
| Źródło: darwinplants.com.au - Cycas debaoensis. |
3) Cycas micronesica - jest to gatunek sagowca występujący w Mikronezji, na archipelagu Marianów i na Karolinach. Gatunek ten określany jest jako zagrożony, w związku z zawleczeniem na obszar jego naturalnego występowania czerwca Aulocapsis yasumatsui.
Źródło: Wikipedia. Cycas micronesica.
4) Sagowiec odwinięty (Cycas revoluta Thunb.) - jest to gatunek roślin należących do klasy sagowców i rodziny sagowcowatych. Zasięg naturalny obejmuje południową Japonię. Jest to popularna roślina ozdobna, w środkowoeuropejskich warunkach klimatycznych uprawiana jest jako roślina doniczkowa. Jest to roślina o bardzo regularnym pokroju. Korona ciemnozielonych liści wyrasta ze szczytu pękatego pnia. Rośnie bardzo wolno (wypuszcza 1-2 nowe liście rocznie). Osiąga wysokość 6-7 m po 50-100 latach. U młodych roślin pień zagłębiony jest w gruncie, a z wiekiem rośnie wolno w kłodzinę o średnicy 20 cm i wysokości do 7 m. Pień może się rozgałęziać, na szczycie każdego odgałęzienia wytwarzając pióropusz liści. Liście są ciemne i soczyście zielone, pierzasto podzielone liście tworzą rozetę na szczycie pnia. Osiągają 50-150 cm długości w wieku reprodukcyjnym (w uprawie doniczkowej zwykle 50-60 cm). Skupione i wąskie listki mają 8-18 cm długości i podwinięte brzegi (stąd nazwa gatunku). Listki u nasady liścia przekształcone są w ciernie. Ogonek liście ma 6-10 cm długości i okryty jest drobnymi kolcami. Jak wszystkie sagowce, także i ten gatunek jest dwupienny. Okazy męskie wytwarzają szyszkowate skupienia mikrosporofili, okazy żeńskie wykształcają grupę makrosporofili. W uprawie domowej nie kwitnie.
 |
| Źródło: Wikipedia. Pokrój starszego Sagowca odwiniętego. |
 |
| Źródło: Wikipedia. Szyszka męska Sagowca odwiniętego. |
 |
Źródło: Wikipedia. Szyszka żeńska Sagowca odwiniętego. |
Źródło: Wikipedia. Nasiona Sagowca odwiniętego.
UPRAWA: Ponieważ Sagowiec odwinięty nie toleruje spadków temperatur poniżej -5 stopni Celsjusza i wymaga latem temperatur 20 - 30 stopni Celsjusza w warunkach środkowoeuropejskich najlepiej rośnie w cieplarniach, może być też z powodzeniem uprawiany w domach. Roślina wymaga dużo przestrzeni dla swoich rozłożystych liści, dlatego dobrze się czuje tylko w dużych i jasnych pomieszczeniach. Parapet okienny do tego celu się nie nadaje. Sagowca należy podlewać raz w ciągu 10 dni. Nie wolno dopuścić do przesuszenia ziemi. Wskazane jest zraszanie liści około 2 razy w tygodniu. Zimą zalecane jest bardzo rzadkie podlewanie (tzw. przerwa spoczynkowa), średnio raz na miesiąc. Roślina ta wymaga wilgotnego powietrza. Obfite podlewanie jest niewskazane, tak samo jak i silne nawożenie. Zbyt obfite podlewanie może powodować pojawienie się grzyba, gnicie korzenia, częściowe żółknięcie liści. Roślina wymaga jasnego stanowiska, lecz nie można jej narażać na bezpośrednie oświetlenie silnym światłem słonecznym. Uprawia w mieszkaniu może nie zapewnić odpowiedniej ilości światła, szczególnie w ciemnym pomieszczeniu. Roślinę moża ustawić w ogrodzie, na tarasie lub balkonie w pełnym słońcu wyłącznie po uprzednim przygotowaniu sagowca do dużej ilości światła. Po zimie należy przyzwyczaić ją do słońca. Niewielkie żółte plamy na liściach, świadczą o poparzeniu słonecznym, które jednak nie jest szczególnie szkodliwe. Takie plamki najczęściej występują od wiosny do połowy lata. Dobrym okresem na wyrastanie nowych liści jest lata. Jeżeli wypuści je późną jesienią, z braku światła będą blade.
Dla sagowca jest dobre przeciętne podłoże do roślin doniczkowych z dodatkiem gruboziarnistego piasku. Można użyć specjalistycznej ziemi do palm. Doniczka powinna być nie za duża, ponieważ w wielkich doniczkach sagowce źle rosną. Średnica doniczki powinna być niewiele większa od średnicy "cebulki". Roślinę przesadza się dopiero wtedy, gdy pień rozrośnie się tak, że wypełni prawie całą szerokość doniczki. Ponieważ sagowce są wrażliwe na uszkodzenia bryły korzeniowej - przesadzać należy je ostrożnie, w przypadku starszych roślin nie częściej aniżeli raz na 4-6 lat. Roślinę powinno się zasilać raz na miesiąc; od kwietnia do października (NAWOŻENIE).
ROZMNAŻANIE: rozmnażać można z nasion lub odrostów, które czasami pojawiają się u podstawy kłodziny. Nasiona są trudno dostępne. Odrosty zaś (odcinane w czasie spoczynku zimowego) ukorzeniają się łatwo, najlepiej jeśli posadzi się je do małych doniczek w mieszaninę ziemi liściowej z piaskiem.
PROBLEMY W HODOWLI: Sporadycznie hodowcy mają kłopoty z grzybami saprofitycznymi lub pleśniowymi. Objawia się to w postaci białego nalotu na części lub na całej "cebulce". Dzieje się tak, gdy roślina jest zbyt obficie podlewana. Najprostszym sposobem usunięcia jest starcie nalotu poprzez użycie np. szczoteczki. Można również podlaćpodłoże preparatem grzybobójczym.
TOKSYCZNOŚĆ: Wszystkie części rośliny są trujące. Szczególnie wysokie stężenie toksycznej cycazyny występuje w nasionach i młodych liściach. Innymi truciznami obecnymi w tych roślinach są neurotoksyczne aminokwasy, w tym BMAA. Spożycie nasion sagowca jest częstą przyczyną śmiertelnych zatruć zwierząt domowych, dla których sagowce mogą być ulubionym miejscem zabaw - ponad połowa przypadków takich zatruć u psów i kotów kończy się ich śmiercią, nawet pomimo podjętego leczenia.
 |
| Źródło: plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au - Rozpad Cycazyny do części cukrowej i MAM.
By uwolnione został MAM, Cycazyna musi ulec rozcięciu. Cięcie następuje w wyniku działania enzymu betaglukozydazy, który znajduje się w drobnoustrojach w jelicie. Z tego powoduje cycazyna musi być podawana doustnie, aby być toksyczna.
|
KLASA II. MIŁORZEBOWE:
 |
| Źródło: clarenbridgegardencentre.ie - Miłorząb dwuklapowy. |
1) Miłorząb dwuklapowy (Miłorząb chiński/ miłorząb dwudzielny) - Ginkgo biloba L. - jest to gatunek drzewa należącego do rodziny miłorzębowatych. Pochodzi on z Chin. Obecnie jest gatunkiem zagrożonym na stanowiskach naturalnych. Miłorząb dwuklapowy podobny jest do kopalnego gatunku Ginkgo adiantoides. Czasami używana nazwa miłorząb japoński jest myląca, gdyż gatunek ten nie występuje naturalnie w Japonii, ale wyłącznie w Chinach.
Jest to gatunek endemiczny i reliktowy występujący na naturalnych stanowiskach wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. Stanowisko naturalne zajmuje obszar 1018 ha, znajduje się tam 167 drzew o pierśnicy powyżej 123 cm, są to dwudziestometrowe drzewa o wieku powyżej 1000 lat, kilka drzew w wieku do 3400 lat i wysokości 40 m. Stamtąd w XI wieku został rozpowszechniony w innych prowincjach Chin oraz Japonii, najpierw jako drzewo owocowe (jadalny zarodek - "pestka"), głównie przez mnichów buddyjskich, a następnie jako drzewo ozdobne w innych rejonach świata. Jest to roślina długowieczna, która dożywa nawet 4000 lat. Do Europy miłorząb sprowadzony zosał w pierwszej połowie XVIII wieku z Japonii do Holandii do ogrodu botanicznego w Utrechcie (najstarszy okaz w Europie). Nie jest pewne, kiedy sprowadzono go do Polski, a najstarszy zachowany okaz rośnie od lat 70. lub 80. XVIII wieku w ogrodzie przy pałacu w Łańcucie. W latach 80. XX w. mierzył 31 m wysokości, a na wysokości poniżej 130 cm miał 352 cm obwodu. Inne okazy w Polsce pojawiały się kolejno: w 1801 - w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie, 1824 - w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie, 1827 - w arboretum w Kórniku w PAN oraz w Ogrodzie Dendrologicznym w Przelewicach.
Jest to jeden z nielicznych przedstawicieli roślin nagozalążkowych (pozostałe to sagowce i gniotowe), które mają spłaszczone, opadające na zimę liście (nie przekształcające się w szpilku). System korzeniowy jest palowy i głęboki. W swej ojczyźnie dorasta do wysokości 30-40 metrów. W Europie tylko do 28 metrów. Korona młodych okazów jest stożkowata, a gałęzie odrastają prostopadle do pnia lub kierują się ukośnie, z czasem konary wyginają się ku dołowi, a wierzchoek zaokrągla się i całą korona staje się cylindryczna. Okazy męskie od żeńskich można odróżnić po pokroju: drzewa męskie - mają pokrój zbliżony do nagozalążkowych, wyraźnie widać strzałę - pokrój strzelisty, a drzewa żeńskie - pokrój zbliżony do okrytozalążkowych. Pień jest prosty, "strzałkowaty". Kora bruzdowana, szarobrunatna, a u starszych egzemplarzy głęboko spękana. Gałęzie osadzone na pniu są prostopadle. Gałązki są zróżnicowane na żółtawopopielate długopędy i gęsto ustawione na nich krótkopędy, o charakterystycznych wałeczkach, będących pozostałościami po opadłych łuskach i liściach (do ok. 4 cm długości). Długopędy roczne często są grubsze na końcu niż u nasady. Okazy żeńskie i męskie można odróżnić po pędach: żeński pęd ma pąki małe i na wierzchołku zaostrzone a męski duże i zaokrąglone.
Pąki są grube i ostro zakończone. mają zieloną bądź czerwoną barwę. Liście są skrętoległe na długopędach, blaszka liściowa klapowana, na krótkopędach są gęsto skupione i ułożone okółkowo po 5-8, a blaszka liściowa jest wachlarzowata. Kształt szerokowachlarzowaty, blaszka skórzasta, twarda, zielona, aparaty szparkowe jak u okrytozalążkowych są na spodniej stronie liści (liście hipostomatyczne), o unerwieniu widlastym, rozgałęziającym się dychotomicznie, jesienią przebarwiają się na kolor jaskrawożółty (już w drugiej dekadzie września przebarwia się; liście utrzymują się na drzewie aż do ujemnych temperatur, a potem bardzo długo utrzymują się żółte na powierzchni gleby). Liście posiadają wcięcie na wierzchołku jeśli wyrastają z długopędów, natomiast te na krótkopędach wcięcia nie posiadają.
Jest to roślina dwupienna, choć wszczepia się gałązki żeńskie w korony drzew męskich. Kwiaty męskie to żółte kotki o długości 2-4 cm. Pojawiają się późną wiosną. Bardzo mocno pylą; pyłek przenoszony jest na odległość do 1,5 km. Kwiaty żeńskie to dwa nagie zalążki o długości 4 mm. Umiejscowione są na długiej szypułce (4 cm długości) na krótkopędzie. Liczba kwiatów przeważnie jest parzysta. Nie zawsze oba zalążki rozwijają się.
 |
| Źródło: Wikipedia. Liście i kwiaty męskie. |
 |
| Źródło: Wikipedia. Liście i kwiaty żeńskie. |
Nasiona są żółte, na długiej szypule, otoczone mięsistą osnówką. Przypominają śliwkę o średnicy około 2,5-3 cm (UWAGA: nie należy ich mylić z owocami - nagonasienne nie wytwarzają owoców). Prażone nasiona są jadalne. Osnówki mają nieprzyjemny zapach zjełczałego masła.
 |
| Źródło: Wikipedia. Nasiona cisu z osnówką w różnej fazie dojrzałości. |
*Osnówka (epimacjum, arylus, łac. arillus) - jest to twor obrastający częściowo lub całkowicie nasiona niektórych roślin, ewentualnie wyrostek na nasionach. Ma on różne pochodzenie, zwykle wykształca się z różnych części zalążka, np. osłonki (integumentum) lub sznureczka (funiculus). Osnówki odgrywają istotną rolę przy rozsiewaniu nasion. Mogą być jaskrawego koloru, mięsiste i silnie wykształcone. Dzięki temu wabią ptaki, połykające je wraz z nasionami, które zawarte w twardej łupinie przechodzą przez przewód pokarmowy i są w ten sposób rozsiewane (tak jest np. w przypadku cisa i trzmieliny). Mniejsze twory, bogate w tłuszcze i białka, określane są jako elajosomy, rozsiewane z kolei przez mrówki. Wyrostki takie mogą powstawać tuż przy okienku (mikropyle) i nazywane są wówczas caruncula (ang. caruncle), lub na szwie (ang. straphiole). Wyrostki pierwszego rodzaju są typowe dla roślin, np. z rodzin krzyżownicowatych (Polygalaceae) i fiołkowatych (Violaceae), a drugiego rodzaju - dla glistnika (Chelidonium). W przypadku nasion grzybieni (Nymphaea) osnówka jest luźną tkanką z przestworami powietrznymi, umożliwiającą pływanie nasion i tym samym ich rozprzestrzenianie.
DREWNO: Jest zróżnicowane na jasnobrązowy biel i czerwonawożółtą twardziel, posiada jedwabisty połysk i zwartą strukturę z wąskimi i dobrze widocznymi słojami rocznymi, przypomina drewno drzew iglastych - jest lekkie, miękkie, poza tym odporne na gnicie i ogień, bardzo cenione, stosowane w rzeźbiarstwie oraz do produkcji mebli i pojemników do przechowywania japońskiej wódki sake.
ROZWÓJ: Drzewo jest dwupienne, rozdzielnopłciowe. Kwitnie po 40 latach uprawy z nasion. Zapłodnienie trwa do około 5 miesięcy (zależy to od temperatury i wilgotności). Nasiona z polskich miłorzębów mają bardzo małą zdolnośc kiełkowania rzędu 20-30%. Zazwyczaj rozwija się tylko jeden zalążek kwiatu żeńskiego. U starszych okazów na pniu występują czi-czi, które mają budowę pędu, lecz są nieulistnione. Po zetknięciu się z glebą zakorzeniają się. Pod wpływem, np. ruchów skorupy ziemskiej odrywają się od drzewa i wyrastają z nich nowe osobniki.
WYMAGANIA SIEDLISKOWE: Jest rośliną światłolubną, nie znosi stanowisk ocenionych, na których zamiera. Jest odporny na mróz. Drzewa o wysokości ponad 20 metrów często występują. Bardzo dobrze drzewo wytrzymuje bardzo małe napowietrzenie gleby. Świetnie znosi ponadto zasolenie. Jest bardzo odporny na suszę glebową. Źle rośnie na glebach piaszczystych i takich, na których jest wysokie lustro wody. Odporny jest na choroby i szkodniki - nie spotyka się bowiem żadnych. Bardzo wolno przyrasta na grubość pnia i dosyć długo musi być palikowany. Nadaje się na drzewo bonsai. Znosi świetnie cięcie.
KLASA III. IGLASTE:
Iglaste (szpilkowe) (Pinopsida Burnett, dawniej Coniferopsida) - to klasa drzew lub krzewów należących do typu (gromady) nagonasiennych). Należy do niej około 600 gatunków roślin.
POKRÓJ: Szpilkowe to w przeważającej części drzewa, osiągające największe w świecie roślin wysokości (np. Sekwoja osiąga 100 m.), krzewy są nieliczne.
PIEŃ: Rdzeń jest wykształcony słabo, prawie cała masa pnia wykształcona jest z drewna wtórnego.
LIŚCIE: Drobne, szpilkowate lub łuskowate, rzadko opadają co roku (modrzew). Bardzo rzadko liście są duże i plaskie. Występuje w nich charakterystyczna tkanka transfuzyjna, która otacza wiązki przewodzące.
KWIATY: Kwiaty są rozdzielnopłciowe, zebrane w szyszkach męskich i żeńskich. Męskie narządy rozrodcze mają postać łusek lub tarczek, do których przyczepione są mikrosporangia. Grupa łusek lub tarczek tworzy strobil, rzadko łączą się one w srobil złożony (sosna). Drewno posiada przewody żywiczne.
W przeszłości iglaste dzielono na dwa rzędy: sosnowce (Pinales) i cisowce (Taxales), ten drugi zawierający tylko jedną rodzinę, cisowatych. Taka interpretacja systematyki tej grupy sprawiała, że iglaste były grupą polifiletyczną. Alternatywny podział proponował wyróżnienie trzech rzędów: iglaste (z rodziną Pinaceae), araukariowce (z Araucariaceae i Podocarpaceae) oraz cisowców, zawierających pozostałe rodziny.
Drzewa iglaste są bardziej wrażliwe na działanie tlenków siarki i innych szkodliwych gazów niż liściaste. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że w igłach zachodzi kumulacja zanieczyszczeń, a drzewa liściaste, tracąc liście każdego roku, pozbywają się części tych zanieczyszczeń.
1) Araukariowce (Araucariales) - Jest to rząd roślin nagonasiennych wyróżniany w niektórych systemach klasyfikacyjnych. W ujęciu Christenhusza i in. (2011) obejmuje siostrzane rodziny araukariowatych (Araucariaceae) i zastrzalinowatych (Podocarpaceae).
a) Araukariowate (Igławowate - Araucariaceae) - jest to rodzina roślin nagonasiennych, spokrewniona z zastrzalinowatymi (Podocarpaceae). Zaliczane są tu 42 gatunki skupione w 3 rodzajach. Rośliny te występują na półkuli południowej po obu stronach Oceanu Spokojnego. Przodkowie współczesnych araukariowatych znani są z okresu jurajskiego, także ze stanowisk na półkuli północnej. Współcześnie drzewa te mają istotne znaczenie ze względu na wysoko cenione drewno. Należą tu drzewa o okółkowym ustawieniu gałęzi bocznych. Pień ma gruby rdzeń, zaś w cewkach występuje charakterystyczne jamkowanie typu araukariowego. Liście mają kształt od szpilkowatego (z jednym nerwem) do jajowatego (z użyłkowaniem ró∑noległym). U agatis liście osiągają do 15 cm długości i są wyraźnie ogonkowe. Kwiaty są rozdzielnopłciowe i wiatropylne. Kwiaty męskie zebrane są w długie strobile (sporofilistany), z licznymi, łuskowatymi mikrosporofilami. Na ich dolnej stronie znajdują się liczne (od 5 do 15), nie zrośnięte ze sobą mikrosporangia. Kwiaty żeńskie są łuskowate, zawierają pojedynczy zalążek leżący lub przyrośnięty do łuski nasiennej (tzw. ligula) ściśle zrośnięta z łuską wspierającą. Szyszki są kuliste i okazałe, nawet do 30 cm średnicy.
 |
| Źródło: Wikipedia. Araukaria chilijska. |
- Araukaria (igława - Araucaria Juss.) - jest to rodzaj drzew iglastych z rodziny araukariowatych. Rodzaj ten liczy 19 gatunków. Dwa gatunki rosną w południowej części Ameryki Południowej, a pozostałe we wschodniej Australii, na nowej Gwinei i Nowej Kaledonii. Drzewa są wieczniezielone, dwupienne (rzadko zaś jednopienne) i wyróżniają się regularnym pokrojem. Nazwa rodzaju pochodzi od Indian Araukanów, rdzennych mieszkańców Chile, których tereny porastały drzewa owego rodzaju. Nasiona araukarii chilijskiej są jadalne i spożywane przez tubylców. Araukaria wyniosła jest uprawiana w klimacie umiarkowanym jako roślina pokojowa, w gruncie w cieplejszych obszarach znajdujących się pod wpływem klimatu umiarkowanego bywa uprawiana araukaria chilijska. Są to zimozielone, wysokie drzewa (dorastające do 70m). Gałęzie wyrastają na nich w regularnych okółkach. Pąki są niepozorne, a liście okrywają końce pędów. Młode drzewa są rozgałęzione od dołu. Z wiekiem pień się u dołu oczyszcza i starsze drzewa mają długi, nagi pień zakończony spłaszczoną koroną. Liścienie powstają w liczbie od 2 do 4. Liście młodociane są igiełkowate, cienkie, ułożone luźno i skrętolegle na pędzie. Dojrzałe liście są sztywne, łuskowate, jajowolancetowate lub szydlaste. Ściśle przylegają do siebie i są trwałe. Kwiaty są rozdzielnopłciowe - kwiaty męskie oraz żeńskie rozmieszczone są na różnych roślinach (dwupienność). Męskie szyszki wyrastają na szczytach pędów pojedynczo lub w skupieniach. Składają się z wielu spiralnie ułożonych łusek z pylnikami (mikrosporangiami) składającymi się z 6-8 komórek. Są wydłużone i osiągają znaczne rozmiary, np. u A. muelleri do 25 cm długości. Szyszki żeńskie są kuliste, okazale i ciężkie (u A. bidwilii osiągają do 30 cm długości i 5 kg wagi). Łuski w szyszkach żeńskich są spłaszczone i odłamują się po dojrzeniu. Na łuskach znajdują się przyrośnięte do nich pojedyncze zalążki. Nasiona połączone z łuskami nasiennymi, wraz z którymi odpadają od osi szyszki. Na brzegu są czasami lekko oskrzydlone.
 |
Źródło: Wikipedia.
Źródło: Wikipedia.
EKOLOGIA: Drzewa z tego rodzaju, z wyjątkiem agatisa nowozelandzkiego, rosną w tropikach. Występują w wilgotnych lasach równikowych i w częściowo zimozielonych lasach monsunowych na obszarach, gdzie pora sucha nie przekracza kilku miesięcy. Spotykane są na różnych siedliskach na terenach nadmorskich oraz w gó®ach do wysokości około 2500 m. n.p.m. Często występują nielicznie w drzewostanie, choć bywa również tak, że tworząc zyste drzewostany lub mają w nich znaczący udział.
 
Źródło: Wikipedia.
ROZWÓJ: Męskie i żeńskie strobile powstają co roku na końcach bocznych pędów dorosłych drzew. W przypadku roślin uprawianych pierwsze strobile męskie pojawiać się zaczęły na okazach już pięcioletnich, szyszki żeńskie na okazach co najmniej ośmioletnich. Dojrzewają i zaczynają pylenie wiosną tj. w obszarze naturalnego występowania w październiku i listopadzie. Kwiaty są wiatropylne. Zapłodnienie następuje ok. rok po zapyleniu. Szyszki dojrzewają po ok. 16-19 miesiącach, tj. późnym latem lub już jesienią. Spośród powstających nasion, ok. 10% jest żywych, z czego 25% pada ofiarą zwierząt (żywią sięnimi rozelle królewskie, myszy i szczury śniade). Nasiona niemal pozbawione skrzydełka mogą być roznoszone przez wiatr, bowiem szyszki rozpadają się na drzewie, a masa nasion jest bardzo niewielka. Nasiona mogą być także przenoszone przez wody strumienia (w każdym razie zaobserwowanoo, że cżęść z nich do niego wpada). Kiełkowanie następuje po około 4-6 miesiącach i w pierwszym roku siewki osiągają 5-25 cm wysokości. Dwa liścienie utrzymują się przez ok. 18 miesięcy. W drugim roku rośliny przyrastają na wysokość o ok. 0,5 m, a w trzecim o ok. 0,25 - 0,35 m. Trzyletnia wolemia osiąga 0,8 - 1,2 m wysokości i posiada 60-77 gałęzi bocznych. W kolejnych latach drzewa rosną powoli. Słoje roczne mają przeciętną szerokość 2 mm. Wiek największego, martwego już pnia obliczono na podstawie zliczenia słojów na 400 lat, choć ze względu na odroślowy typ wzrostu niektóre źródła szacują wiek drzew na 500 do 1000 lat. Zważywszy na zdolność do klonalnego wzrostu i brak różnic genetycznych między dwiema grupami drzew oddalonymi o co najmniej 1 kilometr - drzewa należeć mogą do osobnika jeszcze starszego. Nie odnaleziono młodych siewek w odległości większej niż 50 m od pni dorosłych roślin. W warunkach naturalnych rozwija się bardzo ograniczona liczba młodych roślin i panuuje wśród nich wysoka śmiertelność. Za przyczynę tego stanu rzeczy uważa się konkurencję, zarówno między- jak i wewnątrzgatunkową, zasypywanie młodych roślin przez opad liści i innych szczątków organicznych, niedostatek światła, niesprzyjające warunki glebowe, brak partnera grzybowego do mikoryzy i oddziaływanie patogenów.
EKOLOGIA: Wolemia rośnie w wilgotnym lesie strefy umiarkowanej oraz w strefie przenikania się lasu wilgotnego i luźnych lasów z eukaliptusami. Lasy te porastają półki skalne i szczeliny wysokich ścian zbudowanych z piaskowców. Drzewostan współtworzą takie gatunki jak Ceratopetalum apetalum (radziliszkowate), Dotyphora sassafras (oboczkowate) i Syzygium smithii (mirtowate). Podszyt i runo tworzą liczne paprocie m.in. z rzędu olbrzymkowców diksonia antarktyczna i Cyanthea australis, poza tym Sticherus flabellatus (glejcheniowate), Blechnum cartilagineum (podrzeniowate), Todea barbara (długoszowate). Rosną tu także Lepidosperma urophorum (ciborowate), Pandorea pandorana (bignoniowate), Morinda jasminoides (marzanowate) i Parsonsia straminea (toinowate). Wolemii towarzyszą też w wyższych partiach zboczy kanionów eukaliptusy z gatunków Eucalyptus piperita i E. punctata oraz krzewy Leptospermum trinervum (mirtowate) i Persoonia linearis (srebrnikowate).
Płytkie gleby na stanowiskach wolemii są pochodzenia aluwialnego, powstają z piaskowców z dużym udziałem materii organicznej i niewielkim łupków ilastych. W wielu miejscach korzenie wolemii rosną na nagich skałach sięgając do szczelin dziesiątki metrów od pni. Gleby są silnie zakwaszone (często o pH w przedziale 3-4), są niezbyt żyzne, cechują się wysoką zawartością glinu, siarczanów i żelaza. Miejscami gleba jest silnie zasolona. Warunki klimatyczne są typowe dla niższych wysokości Gór Błękitnych. Najwyższe temperatury letnie (od listopada do lutego) osiągają zwykle 30 stopni Celsjusza. Zimą, tj. od czerwca do sierpnia temperatury spadają poniżej 15 stopni Celsjusza, sięgając do ok. 0 stopni Celsjusza. Maksyamlne i minimalne temperatury odnotowane na stanowisku wynoszą odpowiednio 45 stopni Celsjusza i -5 stopni Celsjusza.
Ze względu na warunki występowania wolemii jest ona narażona na okresowe pożary oraz zniszczenie przez erodujące i spadające do kanionu skały. W takich przypadkach kluczową rolę pełni zdolność do odtwarzania pędów z korzeni i nasady pni. Gatnek jest bardzo wrażliwy n a infekcje patogenów grzybowych takich jak Phytophthora cinnamomi i Botyosphaeria sp., które w doświadczeniach powodowały szybką śmierć porażonych roślin. Z kolei stwierdzono pewną odporność wolemii na grzyby z rodzajów Rhizoctonia i Fusarium.
2) Zastrzalinowate (Podocarpaceae) - Jest to rodzina drzew nagonasiennych występujących przewaznie na półkuli południowej, z największym zróżnicowaniem na obszarze od Nowej Zelandii po południowo-wschodnią Azję. Do rodziny należą wieczniezielone drzewa i krzewy o liściach szpilkowych, ale też i z blaszką płaską, równowąską lub lancetowatą. Wiele gatunków odgrywa istotną rolę gospodarczą - jako źródło drewna. Gatunki krzewiaste występują często w górach tworząc formacje zaroślowe. Wyjątkowym przedstawicielem tej rodziny ze względu na biologię jest gatunek Parasitaxus ustus. Jest on jedynym pasożytniczym gatunkiem iglastym. Występuje w Nowej Kaledonii, gdzie pasożytuje na innym przedstawicielu rodziny zastrzalinowatych - Falcatifolium taxoides. Ze względu na odrębność rodzaj kokietnik (Phyllocladus) bywa wyodrębniany w osobną rodzinę Phyllocladaceae.
Źródło: meemelink.com - Podocarpus neriifolius.
Rodzina ta jest klasycznym przykładem flory antarktycznej, z największą koncentracją jej przedstawicieli w krainie australijskiej, szczególnie w Nowej Kaledonii, Nowej Zelandii i na Tasmanii, a w nieco mniejszym stopniu na Malezji i w Ameryce Południowej (zwłaszcza w Andach). Kilka rodzajów przekracza równik i dociera aż do Indochun i Filipin. Północną granicą zasięgu występowania rodzaju zastrzalin (Podocarpus) jest południowa Japonia i południowe Chiny w Azji oraz Meksyk w Ameryce, a Nageia - południowe Chiny i południowe Indie. Dwa rodzaje występują również w Afryce subsaharyjskiej - szeroko rozprzestrzeniony Podocarpus oraz endemiczny Afrocarpus.
MORFOLOGIA: Są to krzewy i drzewa o bardzo zróżnicowanych rozmiarach - od niewielkich, płożących po gromne drzewa. Liście są bardzo zróżnicowane, przy czym nierzadko występują tu liście o blaszce płaskiej, lancetowatej. Strobile mają postać kłosów. Dojrzewające nasiono otaczane jest mięsistą osnówką, tak że przypomina jagodę, zwłaszcza że często jest ona żywo zabarwiona.
3) Cyprysowce (Cupressales)
Źródło: Wikipedia. Sośnica japońska.
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz