Budowa pierwotna i wtórna - korzeń i łodyga

ŁODYGI:

Łodyga stanowi swego rodzaju rodzaj rusztowania podtrzymującego liście, kwiaty i owoce. Przewodzi również wodę wraz z solami mineralnymi i asymilaty. Transport tych substancji odbywa się poprzez wiązki przewodzące, gdzie, dla przypomnienia - drewnem (ksylemem) - transportowana jest woda, zaś łykiem (floemem) - asymilaty. 

Pierwotna budowa łodygi jest charakterystyczna dla młodych odcinków roślin zielnych i odcinków pędów drzew i krzewów. 

Istnieją dwa plany budowy łodygi - budowa łodygi rośliny jednoliściennej i budowa łodygi rośliny dwuliściennej. Rośliny jednoliścienne to głównie rośliny zielne - ich nazwa pochodzi od faktu iż wytwarzają tylko jeden liścień zarodkowy. Dwuliścienne zaś to wszystkie rośliny okrytonasienne za wyjątkiem jednoliściennych. 

Wszystkie łodygi zbudowane są z jednakowych tkanek, a różny jest jedynie sposób ich ułożenia.

Łodyga o budowie pierwotnej (niezdrewniała) roślin dwuliściennych zbudowana jest z tkanki miękiszowej i tkanek wzmacniających. Wnętrze łodygi stanowi walec osiowy, którego duża część jest wypełniona tkanką miękiszową. W części centralnej walca osiowego znajduje się zaś rdzeń. Na obrzeżach z kolei spotykamy się z wiązkami tkanki przewodzącej, która rozmieszczona jest w sposób pierścieniowy. Każda wiązka zawiera drewno i łyko. Od strony wewnętrznej znajduje się drewno, a od strony zewnętrznej - łyko. Pomiędzy wiązkami przewodzącymi znajduje się warstwa miazgi, która odpowiedzialna jest za przyrost wtórny łodygi.

W przypadku łodygi jednoliściennych wiązki są rozproszone. Nie jesteśmy tutaj w stanie wyróżnić strefy kory pierwotnej i rdzenia, a także nie występuje tu miazga. Nie omawiamy budowy wtórnej łodyg jednoliściennych, bowiem posiadają one tylko i wyłącznie tkanki pierwotne.

PRZYROST WTÓRNY ŁODYGI:

Wskutek działalności merystemów wtórnych - miazgi i miazgi korkotwórczej łodyga pokrywa się korkiem. Taką łodygę nazywamy łodygą zdrewniałą. W wyniku działalności miazgi powstaje tzw. drewno wtórne i łyko wtórne. Miazga korkotwórcza wytwarza z kolei komórki korka, który zastępuje epidermę.

Wtórny przyrost występuje u roślin dwuliściennych (nie wszystkich) i u roślin nagonasiennych.

Dla przypomnienia warto przypomnieć sobie jakim przemianom ulegają tkanki podczas wtórnego przyrostu:

Źródło: sciaga.pl - Etapy przyrostu wtórnego łodygi.

Źródła: 

- "Biologie rostlin pro gymnázia Fortuna" - Kincl Lubomir, Kincl Miroslav, Jarklova  Jana - autorskie tłumaczenie fragmentów.