Tkanka okrywająca to tkanka, która występuje na powierzchni roślin. Do tego typu tkanek należy: skórka (epiderma - pęd, ryzoderma - korzeń), hipoderma (tzw. skórnia, która leży bezpośrednio pod skórką), egzoderma (zastępuje skórkę na starszych korzeniach, które zachowują budowę pierwotną przez cały okres życia), endoderma (tkanka okrywająca walec osiowy), peryderma (zastępuje skórkę na starszych łodygach).
1. EPIDERMA (SKÓRKA) - jest to roślina tkanka okrywająca, która obejmuje zarówno powierzchniową warstwę komórek pędu, jak i korzenia. Epiderma jest z definicji skórką pędu roślin naczyniowych (rośliny z wykształconą tkanką przewodzącą wodę) - stanowi powłokę łodygi, liści i organów generatywnych.
1- kutykula
2 - górna epiderma
5 - dolna epiderma
6 - szparka
7 - komórki szparkowe
Skórkę tworzy pojedyncza warstwa komórek, ściśle do siebie przylegających, pozbawionych chloroplastów i otoczonych ścianami komórkowymi.
U roślin wieloletnich w momencie rozpoczęcia przyrostu wtórnego i rozpoczęcia rozrastania się łodygi na grubość, skórka jest zastępowana przez perydermę.
Zewnętrzne ściany komórkowe epidermy roślin naczyniowych są grube, wysycone kutyną (tłusta substancja) i pokryte kutykulą (tzw. nabłonek, który chroni przed utratą wody). Najwięcej kutyny znajduje się u roślin rosnących w klimatach suchych, gorących. Epiderma jest przepuszczalna dla gazów i znajdują się w niej aparaty szparkowe, które jako jedyne komórki skórki zawierają chloroplasty.
Zdarza się, że skórka wytwarza jedno lub wielokomórkowe twory, tzw. trichomy. Tworami epidermy są m.in. włoski i kolce.
Trichomy - są to twory zróżnicowane za równo pod względem pełnionych funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka tworzona przez włoski, która występuje u niektórych gatunków roślin nazywana jest kutnerem. Włoski mogą być utrzymywane przez cały okres życia rośliny (mówimy wówczas o tzw. trichomach trwałych) lub tylko czasowo.
Przykład włoska gwiazdkowatego.
Trichomy mają duże znaczenie dla roślin. Niektóre typy włosków pozwalają na rozsiewanie nasion i owoców, gdyż przyczepiają się do futra zwierząt. Niektóre zaś wydzielają różnorakie substancje, np. olejki eteryczne (mięta), żywice (gruczoły na pąkach), itd. Złamanie końcowej części trichomu, np. pokrzywy powoduje pieczenie, gdyż złamanie spowodowało uwolnienie się pieczącego płynu.
Rozmawiając o wytworach skórki często słyszy się także o tzw. cierniach i kolcach. Pomiędzy oboma tworami istnieją różnice. Ciernie w odróżnieniu od kolców posiadają wiązkę przewodzącą i są przekształconym liściem - rzecz można - cierń stanowi w istocie część organizmu roślinnego. Kolec zaś pozbawiony jest wiązek przewodzących i w związku z tym daje się łatwiej oderwać. Oba twory są obroną roślin przed zjadaniem przez roślinożerców.
Różnice pomiędzy cierniami i kolcami - ważnymi wytworami epidermy.
2. RYZODERMA - jest to pierwotna tkanka okrywająca korzenie. Występuje w ich młodych partiach. Główną jej funkcją jest pobieranie wody i soli mineralnych z gleby, a także przeprowadzanie wymiany gazowej. Cechuje ją duża powierzchnia stykająca się bezpośrednio ze środowiskiem i łatwa przepuszczalność.
Tkanka ta tworzona jest przez warstwę wydłużonych komórek, ściśle do siebie przylegających. Ściany komórkowe ryzodermy są pierwotne i nie pokrywa ich kutikula. Komórki ryzodermy są komórkami pozbawionymi chloroplastów z oczywistych względów.
Ryzoderma zawiera w sobie tzw. trichoblasty - są to komórki, które uwypaklają się na zewnątrz i tworzą tzw. włośniki, co zwiększa powierzchnię chłonną korzenia. Włośniki w ogóle nie występują u roślin rosnących w wodzie.
W miarę rozwoju ryzoderma jest przekształcana w perydermę.
RYZODERMA ----> PERYDERMA (korkowica, wtórna tkanka okrywająca)
KOREK - po okresie od kilku tygodni do dwóch lat epiderma przestaje pełnić funkcję tkanki okrywającej w roślinie, a funkcję ochronną przejmuje korek. Składa się on z martwych komórek, ściśle przylegających do siebie, wypełnionych powietrzem. Ściany owych komórek są zgrubiałe, a czasem również zdrewniałe. Ścianę pierwotną od wtórnej oddziela suberyna - hydrofobowa substancja złożona przede wszystkim z długołańcuchowych kwasów tłuszczowych i ich estrów z alkoholami alifatycznymi.
Korek jest w stanie chronić roślinę przed utratą wody, mrozem i drobnoustrojami. Z uwagi na to iż jest nieprzepuszczalny dla wody i powietrza wymiana gazowa następuje poprzez tzw. przetchlinki. Schemat przedstawiający przetchlinkę znajduje się powyżej. Jest to nic innego jak charakterystyczna przerwa w ciągłości korka wypełniona komórkami tkanki miękiszowej.
Wyróżniamy dwa typy komórek korka. Pierwszym są cienkościenne komórki tworzące jasną tkankę, zaś drugim komórki grubościenne wypełnione garbnikami (pochodne fenoli zapewniające ochronę przed roślinożercami) i żywicami.
W korku występują dodatkowo komórki parenchymatyczne, zdrewniałe, łyka, które przekształcają się w sklereidy (odpowiadają za sztywność korka).
Źródła:
- "Biologie rostlin pro gymnázia Fortuna" - Kincl Lubomir, Kincl Miroslav, Jarklova Jana - autorskie tłumaczenie fragmentów.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz