Pozycja botaniki jako nauki biologicznej

Od początku swego istnienia człowiek obcuje z przyrodą ożywioną i nieożywioną. Kontakt z naturą jest bowiem warunkiem emocjonalnej stabilności - poprawnej kondycji psychicznej. Na przestrzeni lat ludzie zyskali ogromną wiedzę na temat roślin, która od zawsze przenosiła im wszelkiej maści korzyści. Człowiek przyrodę znać musiał od podszewki, bowiem często od znajomości przyrody zależało jego życie. Później zaś wiedza ta motywowana była potrzebą odpowiedniego wykorzystywania surowców naturalnych. Wówczas gdy człowiek poznał prawa przyrody, zmienił się jego stosunek wobec niej, a co za tym idzie zrozumiał iż jest tylko niewielką częścią otaczającej go różnorodności biologicznej.

Nauka, która bada przyrodę pod każdym możliwym względem, zwana jest biologią. Biologia bada właściwości organizmów żywych, ich wzajemnych relacji i stosunków ze środowiskiem nieożywionym. Zakres badań biologii sięga jednak dużo dalej, bowiem jako nauka o życiu obejmuje ona wiele rozmaitych dyscyplin. Każda z tych dyscyplin koncentruje się na konkretnym obiekcie badawczym i tak oto np. badaniem każdego z królestwa organizmów zajmuje się inny naukowiec - zwierzęta bada zoolog, a rośliny botanik. Dyscypliny biologiczne dotyczyć mogą także różnych poziomów organizacji biologicznej i tak oto budowę organizmów bada anatomia, budowę tkanek - histologia, a komórek - cytologia. 

Korzenie współczesnej biologii sięgają daleko w przeszłość. Najwcześniejsze wnioski, które przyczyniły się do rozwoju nauki o życiu były wysnuwane na potrzeby starożytnych praktyk lekarskich prowadzonych w Egipcie, Grecji i Rzymie. Jako niezależna nauka biologia zaczęła rozwijać się w okresie renesansu. Znaczne „rozszerzenie” tematyki badawczej biologii spowodowane przełomowymi odkryciami miało zaś miejsce w czasach współczesnych, najistotniejszych dla jej rozwoju. 

W dzisiejszych czasach bardzo ważny jest „ścisły” aspekt biologii, gdyż jak się okazuje wiele kwestii - wcześniej trudnych do wytłumaczenia, ma swoje logiczne uzasadnienie i może zostać wyrażone językiem matematyki. Bardzo ważne jest również łączenie wiedzy teoretycznej z praktyką, co przekłada się na to iż prowadzone dziś badania opierające się np. na poszukiwaniu leku na dane schorzenie prowadzone są w służbie ludzkości. Dzisiejsza nauka nie jest utożsamiana już z wizerunkiem ekscentrycznego naukowca - samotnika i ideą „nauki dla nauki” - nieprzynoszącą korzystnych dla całego społeczeństwa zmian i niedostępną dla „zwykłych śmiertelników”. Teoria połączona z praktyką przejawia się także w wykorzystywaniu badań biologicznych do ochrony życia samego w sobie, a konkretnie - ku zachowaniu naturalnych środowisk. 

W zakres nauk biologicznych wchodzą, m.in. następujące dyscypliny naukowe:

• Mikrobiologia - nauka o mikroorganizmach, 
• Botanika - nauka o roślinach, 
• Zoologia - nauka o zwierzętach, 
• Antropologia - nauka o pochodzeniu i ewolucji człowieka

Botanika jest zaś nauką o roślinach. Jest uznawana za jedną z najstarszych dyscyplin biologicznych. Dla botaniki również jesteśmy w stanie wymienić wiele „poddyscyplin”, które wchodzą w jej zakres. Są to m.in.:

• Botanika systematyczna - dyscyplina zajmująca się klasyfikowaniem roślin, 
• Morfologia roślin - zajmuje się badaniem pokrewieństwa zewnętrznego kształtu organizmów roślinnych,
• Anatomia roślin - tematyka jej obejmuje budowę organizmów roślinnych, 
• Fizjologia roślin - bada wszystkie procesy zachodzące w organizmie i jego funkcjonowanie, 
• Ekologia - bada wzajemne relacje pomiędzy roślinami, a środowiskiem
• Fitogeografia - bada zasiedlanie środowisk na Ziemi przez organizmy roślinne. 
• Fitocenologia - zajmuje się badaniem społeczeństw roślinnych. 

W obrębie badań nad roślinnością znaleźlibyśmy również powiązanie pomiędzy grupą organizmów (dotyczy to nawet grup ekologicznych), a nauką zajmującą się ich badaniem. Np. algologia zajmuje się badaniem glonów, zaś briologia badaniem mchów. Tymczasem dendrologia jest nauką zajmującą się badaniem drzew. Nauką bardzo znaczącą gospodarczo jest fitopatologia, gdyż zajmuje się ona chorobami roślin. Duże epidemie chorób potrafią bowiem  zniszczyć plony, co powoduje ogromne straty gospodarcze. 

Dla gospodarki znaczące są również te dziedziny biologii, które bezpośrednio łączą jej teoretyczną wiedzę z aspektami społecznymi. Taką dziedziną jest np. agrobiologia, która jest nauką o produkcji rolnej. 

Znaczenie i cele botaniki: Botanika należy do nauk podstawowych (Nauki podstawowe, zwane również naukami czystymi - stanowią obszar badań naukowych prowadzonych dla zrozumienia podstaw wszystkich nauk, bez nastawienia na praktyczne rozwiązane określonego problemu, np. w technice czy przemyśle, tak jak ma to miejsce w przypadku nauk stosowanych), a zatem realizuje ona cele poznawcze. Poznanie realizowane jest poprzez obserwacje świata roślin oraz procesów w nim zachodzących, a także wykonywanie doświadczeń zarówno w warunkach naturalnych, jak i laboratoryjnych. Jako część biologii - botanika korzysta z podstawowych teorii biologicznych takich jak:

• Teoria komórkowa,
• Teoria ewolucji,
• Teoria kodu genetycznego

Jednocześnie teorie powstałe w ramach pracy botaników są częścią ogólnych teorii biologicznych. Gromadzone informacje o roślinach może być i jest szeroko wykorzystywane przez człowieka celem podnoszenia dobrobytu oraz utrzymywania odpowiedniej jakości środowiska życia człowieka. Efektem wykorzystania wiedzy botanicznej są ścisłe związki z naukami stosowanymi w tym z rolnictwem, leśnictwem, ogrodnictwem, medycyną oraz biotechnologią, a także ochroną środowiska. 

Rośliny stanowią fundamentalną część życia na Ziemi. Dostarczają nam bowiem: tlen, pożywienie, włókna, drewno, papier, paliwa, leki, barwniki, żywice, olejki eteryczne, kauczuk. Rośliny wiążą również dwutlenek węgla. Kształtują one nasze środowisko życia oddziałując na warunki klimatyczne, tym samym zmniejszają zanieczyszczenia powietrza i hałas. Wpływają również na naszą kulturę ze względu na walory estetyczne, krajobrazowe. Dawniej posiadały również znaczenie religijne (patrz: rośliny biblijne).

Podsumowując: Poznanie budowy, organizacji i funkcjonowania świata roślin jest ważne dla społeczności ludzkiej i jej przyszłości ponieważ pozwala na:

1) Wyżywienie społeczności ludzkiej,

2) Dostarczanie leków, paliw i innych produktów,

3) Zrozumienie właściwości życia,

4) Zrozumienie przyczyn, zakresu i perspektyw zmian w środowisku.

Źródła: 

- Wikipedia, 

- "Biologie rostlin pro gymnázia Fortuna" - Kincl Lubomir, Kincl Miroslav, Jarklova  Jana - autorskie tłumaczenie fragmentów.