Tkanki roślinne

Tylko najmniej zorganizowane rośliny (rośliny niższe) są jednokomórkowcami zdolnymi do pełnienia wszystkich funkcji życiowych. Wyżej uorganizowane rośliny tworzą zespoły komórkowe o określonych specjalizacjach, które zgodnie z definicją zwą się tkankami. Nauka zajmująca się badaniem tkanek to histologia.

Bywa tak, że pośród komórek należących do danej tkanki występuje komórka, która różni się pod względem swej zawartości od komórek ją otaczających. Tego typu komórki nazywane są idioblastami.

Tkanki roślinne dzielimy wg poniższego schematu:

Źródło: https://slideplayer.pl/slide/1216025/

Tkanki merystematyczne = tkanki twórcze - są to tkanki, które tworzą komórki zdolne do podziałów. Są to komórki o cienkich ścianach komórkowych, o dużym, centralnie położonym jądrze komórkowym i niewielkimi wakuolami. Komórki powstające w wyniku podziałów tkanek twórczych mogą różnicować się i tworzyć tkanki stałe. 

1. Merystem wierzchołkowy - jest to tkanka, która znajduje się nie wierzchołku pędu lub korzenia. Zbudowana jest z niewielkich komórek o znacznym tempie podziałów. Dzięki temu następuje wzrost pędu lub korzenia na długość. 

Źródło: Szkolnictwo.pl

2. Merystem wstawowy (interkalarny) - jest to tkanka twórcza pierwotna, która powoduje przyrost pędu na długość. Merystemy te są rozmieszczone wzdłuż łodygi u podstawy międzywęźli, gdzie chronione są przez liściowe pochewki. 

Źródło: Szkolnictwo.pl

3. Merystem boczny - są to tkanki twórcze, które tworzą osiowy cylinder wewnątrz organów i biorą udział we wtórnym przyroście łodygi i korzeni. Przyrost ten jest przyrostem na grubość. 

Źródło: Szkolnictwo.pl

Tkanki stałe - są to tkanki w których podziały komórkowe nie zachodzą lub zachodzą wyjątkowo rzadko. 

TKANKI STAŁE, PROSTE:

1. PARENCHYMA = MIĘKISZOWE:

1. Miękisz powietrzny - jest to tkanka miękiszowa, która charakteryzuje się obecnością dużych przestwór międzykomórkowych, które są wypełnione powietrzem. Tkanka ta powstaje najczęściej w wyniku działalności fellogenu. Może być efektem przekształcenia kory pierwotnej lub drewna. AErenchyma występuje najczęściej u roślin zasiedlających środowiska wilgotne, w tym bagna. Duża objętość przestworów komórkowych znacznie ułatwia wymianę gazową. Ponadto dzięki aarenchymie rośliny podwodne mogą unosić się na wodzie. 

2. Miękisz asymilacyjny (zieleniowy) - jest to rodzaj miękiszu wyspecjalizowanego złożonego z komórek zawierających soczewkowate chloroplasty. Jest to żywa tkanka w której zachodzi proces fotosyntezy. Miejscem występowania miękiszu asymilacyjnego są liście i młode łodygi. 

Miękisz palisadowy - jest rodzajem miękiszu asymilacyjnego. Występuje u roślin okrytonasiennych, dwuliściennych pod górną epidermą. Komórki miękiszu palisadowego mają wydłużony kształt i ustawione są prostopadle do powierzchni liścia. Na schemacie budowy liścia wygląda to w sposób następujący: 

Miękisz gąbczasty - miękisz gąbczasty widoczny jest na zdjęciu przedstawionym powyżej tuż pod miękiszem palisadowym. Jest to rodzaj miękiszu asymilacyjnego w którym komórki są luźno ułożone i zawierają chloroplasty. W miękiszu tym pomiędzy komórkami istnieją duże przestwory międzykomórkowe 

WYMIANA GAZOWA I FOTOSYNTEZA:

KOLENCHYMA - jest to stała tkanka wzmacniająca złożona z żywych, elastycznych, wydłużonych komórek, otoczonych celulozowo-pektynową ścianą. Komórki te mogą zawierać chloroplasty, chociaż nie należą do tkanek asymilacyjnych. Komórki kolenchymy ściśle do siebie przylegają. Mimo znacznej grubości ścian komórki kolenchymy są elastyczne, a to umożliwia wzrost rośliny na długość. Kolenchyma jest przykładem tkanki pierwotnej (merystemy pierwotne), ale jej komórki mogą się różnicować w merystemy wtórne (tkankę korkotwórczą). 

SKLERENCHYMA -  sklerenchyma to tkanka wzmacniająca roślin. Dojrzałe komórki sklerenchymatyczne mają mocno zgrubiałe i silnie zdrewniałe ściany wtórne. W czasie rozwoju komórek sklerenchymatycznych protoplasty (żywe części komórki) najczęściej zamierają i zanikają. Komórki sklerenchymy są wobec tego komórkami martwymi. Funkcją sklerenchymy jest przede wszystkim nadawanie sztywności poszczególnym częściom rośliny. Sklerenchymę podzielić możemy na stereidy i sklereidy. 

Stereidy - są to włókna - podłużne komórki, zwykle o długości 1-2 mm i szerokości od 0,01 do 0,28 mm. Końce tych komórek zachodzą na siebie. Ściana komórkowa jest gruba, komórki bardzo wąskie. Rośliny włókniste to m.in. len i konopie. Rośliny te znalazły ogromne zastosowanie w przemyśle włókienniczym. 

Sklereidy - sklereidy mają kształt zbliżony do kształtu kuli. Mogą być wydłużone. Są to martwe komórki o bardzo grubej ścianie komórkowej, która bywa wysycona suberyną  (tłusta substancja, którą można porównać do kutyny).  Sklereidy nazywane są niekiedy komórkami kamiennymi, bowiem nasycone są licznymi solami mineralnymi i wobec tego stanowią najtwardszą tkankę roślinną. Sklereidy występują wokół gniazda nasiennego owocu gruszy, a także w wielu innych owocach. 

Źródło: Wikipedia. Komórki kamienne wokół gniazda nasiennego gruszy.

TKANKI STAŁE - ZŁOŻONE:

1. DREWNO = KSYLEM - jest to złożona tkanka roślinna naczyniowych roślin. Zajmuje przestrzeń między rdzeniem, a kambium.  Jej główną funkcją jest rozprowadzenia wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych. Transport następuje od dołu do góry w związku z tym iż woda pobierana jest poprzez korzenie z gleby. Z uwagi na to iż większość komórek wchodzących w skład drewna ma ścianki zdrewniałe drewno pewni również mechaniczną funkcję. 

Budowa drewna wtórnego na przykładzie pnia drzewa: 1 – granica słoja rocznego, 2  - drewno późne z przewodami żywicznymi 3 – promień rdzeniowy pierwotny, 4 – promień rdzeniowy wtórny, Na przekroju widać też inne tkanki: 0 – rdzeń pnia, 5 –kambium (waskularne), 6 – rurki sitowe (komórki przewodzące łyka), 7 – fellogen (tkanka korkotwórcza), 8 – promienie łykowe, 9 – kora. 

2. ŁYKO = FLOEM - jest to żywa tkanka roślinna niejednorodna, która wchodzi w skład zespołu tkanek przewodzących (tkanki pełniące funkcję przewodzącą u roślin naczyniowych). Łyko przewodzi produkty fotosyntezy (asymilaty). Rozprowadza wobec tego pokarm po całej roślinie, a transport następuje za równo w górę, jak i w dół. 

TRANSPORT WODY I ASYLIMATÓW W ROŚLINIE: 

Źródła: 

- Wikipedia, 

- "Biologie rostlin pro gymnázia Fortuna" - Kincl Lubomir, Kincl Miroslav, Jarklova  Jana - autorskie tłumaczenie fragmentów.