CHEMIA: Tlenki

Tlenki to nieorganiczne związki chemiczne, które zbudowane są z tlenu oraz innego pierwiastka chemicznego. Powstają one w wyniku reakcji pierwiastków z tlenem - reakcjach utleniania i spalania, a także rozkładu związków zawierających tlen. Najbardziej rozpowszechnionymi tlenkami są woda (H2O), krzemionka, czyli główny składnik piasku kwarcowego (SiO2), dwutlenek węgla (CO2). 

Właściwości fizyczne tlenków:

Tlenki mają bardzo różne właściwości fizyczne, które zależą od pierwiastka łączącego się z tlenem. Od substancji stałych o bardzo wysokich temperaturach topnienia (tlenek wolframu), poprzez ciecze (woda), aż po gazy (podtlenek azotu|). Większość tlenków metali ma podobny, biały lub szary kolor bez połysku, jednakże znanych jest także wiele tlenków barwnych, np. czarny tlenek żelaza (II), czerwono-brązowy tlenek żelaza (III) - tzw. rdza, jaskrawoczerwony lub żółty tlenek rtęci (II) lub zielony tlenek chromu (III) i inne. 

• Tlenek żelaza (II) - jest to nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków żelaza, w którym żelazo występuje na II stopniu utlenienia. W przyrodzie występuje rzadko jako minerał wustyt. Otrzymywany jest poprzez redukcję tlenku żelaza (III) (Fe2O3) lub tlenku żelaza (II) diżelaza (III) (Fe3O4). Tlenek żelaza (II) jest związkiem niestechiometrycznym - wzór formalny FeO jest jedynie przybliżeniem rzeczywistego składu, któremu odpowiada najczęściej wzór Fe_0,95O. Tlenek żelaza (II) ma kolor czarny. Jest stosowany jako pigment w kosmetyce i do otrzymywania tuszu do tatuażu. 



Źródło: Wikipedia. Tlenek żelaza (II)

• Tlenek żelaza (III) - Fe2O3 - jest to nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym żelazo występuje na III stopniu utlenienia. Związek ten jest głównym składnikiem rdzy (niejednolitej warstwy produktów utleniania żelaza i jego stopów, np. stali w wodzie, wilgotnej atmosferze lub gruncie, zawierającej głównie tlenki i wodorotlenki żelaza). Jest najczęściej spotykany wśród tlenków żelaza. Można go otrzymać przez prażenie wodorotlenku żelaza (III): 2Fe(OH)3 -> Fe2O3 + 3H20 lub hydroksotlenku żelaza (III): 2FeO(OH) -> Fe2O3 +H2O. Jest jednym ze składników termitu (mieszaniny złożonej ze sproszkowanego glinu i tlenku żelaza w proporcjach stechiometrycznych). Występuje w przyrodzie jako najważniejsza ruda żelaza - hematyt. Jest szeroko stosowany w hutnictwie, jako surowiec ceramiczny, szklarski i do wytwarzania ołówków. Jest otrzymywany syntetycznie przez wyprażanie "żółtego tlenku żelaza" - FeO(OH), stosowany jest jako przezroczysty czerwony pigment, tzw. "czerwony tlenek żelaza". Jest nieszkodliwy dla środowiska naturalnego. Zagrożenie pojawia się przy przypadkowym uwolnieniu do środowiska ilości przemysłowych. Dla człowieka może być drażniący przy spożyciu dużej ilości, kontakcie z oczami lub wdychaniu pyłu, nie powoduje zmian chorobowych. Przy ciągłym wystawieniu na wdychanie pyłu zaleca się ochronę dróg oddechowych, by zapobiec odkładaniu się w płucach. Prowadzi to do choroby zwanej "płucem spawacza" (pylicy płuc). 



Źródło: Wikipedia. Tlenek żelaza (III). 

• Tlenek rtęci (II) - HgO - jest to nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym rtęć występuje na II stopniu utlenienia. Związek ten w temperaturze pokojowej jest ciałem stałym. Preparaty handlowo dostępne mają barwę czerwoną lub żółtą zależnie od stopnia rozdrobnienia. Związek ten jest trudno rozpuszczalny w wodzie i etanolu. Ogrzewany powyżej 400 stopni Celsjusza rozkłada się z wydzieleniem wolnej rtęci i tlenu. Związek wykazuje dużą toksyczność dla ustroju ludzkiego. Używany jest w syntezach organicznych. 



Źródło: Wikipedia. Tlenek rtęci (II). 



• Tlenek chromu (III) - Cr2O3 - jest to tzw. tlenek chromowy lub zieleń chromowa. Stanowi on nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków chromu, w którym chrom znajduje się na III stopniu utlenienia. Używa się go do produkcji farb i lakierów, barwienia betonu, szkła, ceramiki, itd. 

Źródło: Wikipedia. Tlenek chromu (III). 

WRAZ ZE ZMIANĄ STOPNIA UTLENIENIA METALU ZMIENIA SIĘ BARWA TLENKU!

Właściwości chemiczne tlenków: Tlen w tlenkach występuje zawsze na minus drugim stopniu utleniania (-II; nie dotyczy to nadtlenków i ponadtlenków). Mają one bardzo różne własności chemiczne w zależności od elektroujemności i stopnia utlenienia pierwiastka, z którym tlen tworzy wiązanie. 

OTRZYMYWANIE TLENKÓW: Najwięcej tlenków otrzymać można poprzez bezpośrednią syntezę z pierwiastków, np. 2Ba +O2 -> 2BaO lub S + O2 -> SO2. Prawie niemożliwe jest otrzymanie tlenków fluorowców poprzez ich spalanie. Jeżeli dany pierwiastek posiada różne tlenki, to zazwyczaj utlenia się do tlenku o niższej wartościowości. Podczas spalania metali alkalicznych zaś nie otrzymuje się tlenków, lecz nadtlenki, a podczas spalania w czystym tlenie (poza litem) ponadtlenki. Podczas spalania cięższych metali alkalicznych w ozonie można otrzymać ozonki.