Płazińce - Robaki płaskie (Platyhelminthes), cz. 2 - Tasiemce.

10) Tasiemce (Cestoda) - są to płazińce pasożytujące wewnętrznie. Tasiemce przechodzą złożony cykl rozwojowy ze zmianą żywicieli. Żywicielami pośrednimi są bezkręgowce lub kręgowce, natomiast ostatecznymi - z reguły kręgowce, u których żyją głównie w przewodzie pokarmowym. Pierwszym stadium larwalnym jest onkosfera, zaopatrzona w 6 haczyków embrionalnych, lub orzęsiona larwa koracidium (u Pseudophylidea); drugie stadium larwalne może mieć rozmaitą postać. Tasiemce pasożytują na kręgowcach od co najmniej 270 milionów lat. Zaatakowany człowiek może usunąć pasożyta za pomocą leków, dzięki którym tasiemiec zostaje osłabiony i wydalony wraz z kałem. Długość ciała waha się w granicach od kilkuset mikrometrów do kilku, a nawet kilkunastu metrów (np. u bruzdogłowca szerokiego do 20 metrów). W ciele człowieka osiąga do 15 metrów długości. U większości gatunków ciało składa się ze skoleksu (główki), szyjki i proglotydów, tworzących tzw. strobilę (nazwaną tak ze względu na wiekowe ułożenie członów, przypominające strobilizację u parzydełkowców). Na skoleksie występują narządy czepne w postaci bruzd przyssawkowych (u tasiemca bruzdogłowca) lub przyssawek (u tasiemców uzbrojonych i nieuzbrojonych) oraz kurczliwego ryjka opatrzonego hakami (u tasiemca uzbrojonego). Szyjka jest strefą wzrostową i na ogół w ciągu całego życia tasiemca odrastają od niej nowe człony. 

W zależności od stopnia rozwoju układu rozrodczego wyróżnia się w strobili kolejno człony niedojrzałe, dojrzałe i maciczne. W członach dojrzałych wykształcają się samodzielne układy rozrodcze męskie i żeńskie, w końcu zaś powstają gamety. Człony maciczne zawierają silnie rozwiniętą macicę, pozostałe zaś elementy obu układów rozrodczych częściowo w nich zanikają. Liczba członów strobili zależy od gatunku i może wynosić od trzech aż do kilku tysięcy. U niektórych gatunków brak jest członowania zewnętrznego (np. u rzemieńca). Znane są również gatunki nie tworzące strobili. 

Źródło: Wikipedia. Zdjęcie mikroskopowe proglotydu. Widoczna macica z jajeczkami. 

*Porównanie proglotydów i skoleksów tasiemców pasożytniczych człowieka:

Źródło: dpd.cdc.gov - Centers for Didease Control and Prevention.

Wór powłokowo-mięśniowy tworzy tegument oraz warstwy mięśni okrężnych. Badania ostatnich lat wykazały, iż powierzchnia ciała pokryta jest mikrokosmkami i pośredniczy w pobieraniu pokarmu, tasiemce nie mają bowiem układu pokarmowego i chłoną związki odżywcze z otoczenia. Protonefrydialny układ wydalniczy zbudowany jest podobnie jak u wypławka, z tym że po bokach wzdłuż strobili biegnie przeważnie jedna para kanałów grzbietowych i jedna para kanałów brzusznych, uchodzących w tyle ciała. Kanały brzuszne pełnią rolę głównych kanałów zbiorczych, ponadto w każdym członie łączą je przeważnie kanały poprzeczne. 

Układ nerwowy jest słabo rozwinięty i również podobny do układu nerwowego wypławka. Ukłąd rozrodczy obojnaczy, dochodzi do samozapłodnienia. Budowa układu rozrodczego stanowi podstawę systematyki tasiemców. Aktualnie szacuje się, że opisanych zostało 3 tysiące gatunków tasiemców. Gatunki ważne z punktu widzenia gospodarczego należą do rzędów Pseudophyllidea i Cyclophyllidea. Schorzenia u człowieka i zwierząt wywołane przez tasiemce nazywamy tasiemczycami. 

a) Tasiemce nieczłonowane, tasiemce niższe (Cestodaria) - jest to podgromada tasiemców (Cestoda) obejmująca niewielką liczbę gatunków. Organizmy te mają budowę podobną do Eucestoda, jednak wykazują też wiele cech różniących. Pozbawione są układu pokarmowego. Wszystkie Cestodaria są nieczłonowane, czyli nie mają skoleksu i segmentacji. Kształt ich ciała jest liściasty, a rzadziej taśmowaty. Masą pojedynczy aparat rozrodczy, który jest hermafrodytyczny. Składa się on z wielu pęcherzyków jądrowych i dwupłatowego jajnika. Żółtniki są dobrze rozwinięte, a macica ma samodzielny otwór zewnętrzny. Posiadają również pochwę. Przewody płciowe męskie i żeńskie uchodzą u nich odrębnymi otworami. Są to pasożyty bytujące w jlicie lub jamie ciała ryb i wyjątkowo żółwi. Postać larwalna likofory posiada na końcu ciała 10 haków embrionalnych i u larwy tej występuje grupa silnie rozwiniętych gruczołów, których ujście znajduje się na przednim końcu ciała. Likofora nie odrzuca cerkomeru, lecz zachowuje go nawet w stadium dojrzałym. Przykładowym przedstawicielem jest amfilina (Amphilina foliacea). 

Systematyka: W Cestodaria są wyróżniane dwa rzędy:

- Amphilinidea, 

- Gyrocotylidea. 

a.1 - Amphilinidea - są to tasiemce nieczłonowane, których kształt ciała jest liściasty lub taśmowaty, z drobnym wgłębieniem na przednim końcu, którego ścianki mogą się uwypuklać, tworząc krótki, ale ruchliwy ryjek. W tym samym miejscu znajduje się ujście gruczołów przednich. Pokrywy ciała składają się z oskórka, dość grubej warstwy włókienek mięśni poprzecznych, mięśni podłużnych, oraz komórek gruczołowych. Włókna mięśni grzbieto-brzusznych przebiegają przez całą grubość miąższu. Układ wydalniczy złożony jest z sieci mających ujście w podłużnym pęcherzu wydalniczym z otworem na tylnym końcu ciała. W skład układu nerwowego wchodzą dwa podłużne pnie nerwowe, biegnące po bokach ciała, połączone poprzecznym spoidłem za ryjkiem. Porównując układ rozrodczy tych organizmów, a tasiemców wykazuje on pewne ważne różnice. Między innymi brak tutaj torebki prąciowej, która jest zastąpiona przewodem wytryskowym, uchodzącym do wgłębienia w okolicy otworu wydalniczego. Macica natomiast jest długą cewką dwukrotnie zagiętą, a jej otwór znajduje się wzdłuż bocznych pól robaka, pomiędzy żółtnikami. jajnik zawsze jest pojedynczy i mieści się on w tylnej części ciała. Zależnie od gatunku mogą występować dwie lub jedna pochwa. Skłądane przez nie jaja nie posiadają wieczka. Już w macicy następuje rozwój embrionalny, który doprowadza do wytworzenia typowej larwy likofory. Larwa ta charakteryzuje się obecnością w tylnym końcu ciała pięciu par haków i dwunastu dużych komórek gruczołowych, które to mają ujście na przednim końcu ciała. Najbardziej znanym przedstawicielem tej gromady jest Amphilina foliacea.

Źródło: Wikipedia. Gigantolina elongata (in vivo Chelodina longicollis). 

Amfilina (Amphilina foliacea) - to gatunek tasiemca zaliczanego do podgromady tasiemców nieczłonowanych (Cestodaria). Jest pasożytem ryb jesiotrowatych. Osiąga do 5 cm długości. Ma nieczłonowane ciało owalnego kształtu, w przedniej części ciała wysuwalny ryjek, do którego uchodzą gruczoły frontalne, wydzielające substancję rozpuszczającą ściankę jelita żywiciela, co ułatwia pasożytowi wniknięcie w nią. W przedniej części znajduje się także ujście macicy, natomiast w tylnej części męski otwór płciowy oraz ujście pochwy. Jej żywicielem pośrednim są m.in. kiełże, w których ciele z jaja rozwija się postać larwalna, tzw. likofora, ulegająca w kolejnym procesie przekształćeniu w procerkoid. Po zjedzeniu przez żywiciela ostatecznego kiełża zakażonego larwą, procerkoid przebija ściankę jelita i w jamie ryby przekształća się w osobnika dojrzałego. 

• 
• Źródło: Wikipedia. Osobnik dorosły Amphilina foliacea.

a.2 - Gyrocotylidea - jest to rząd tasiemców nieczłonowanych (Cestodaria) znanych z różnych mórz i oceanów, obejmujący rodzinę Gyrocotylidae z kilkunastoma gatunkami grupowanymi przez różnych autorów w jednym (Gyrocotyle) lub trzech (Gyrocotyle, Amphiptyches i Gyrocotyloides) rodzajach. 

Źródło: Wikipedia. Gyrocotyle rugosa. 

Organizmy te mają spłaszczony i liściasty kształt ciała, a brzegi jego są silnie sfałdowane i postrzępione. Na przednim końcu ciała znajduje się wgłębienie (niewielka przyssawka) podobne, jak u przedstawicieli Amphilinidea. Natomiast na tylnym końcu mieści się narząd czepny - tarcza czepna w kształcie rozetki lub lejka, o mięsistych ściankach i pofałdowanych brzegach. Tarczę tę unerwia mocny pierścień nerwowy, od którego odchodzą boczne odgałęzienia. Otwór szyjki lejka obecny jest na stronie grzbietowej. Pokrywom ich ciała brak warstwy komórek gruczołowych, a układ wydalniczy nie posiada komórek płomykowych, a obydwa podłużne naczynia wydalnicze mają ujście po stronie grzbietowej na wysokości otworów płciowych. 

Są to pasożyty bytujące w przewodzie pokarmowym chimer. Rozwój ich przebiega z metamorfozą. Jajo z wieczkiem (Amphiptyches, Gyrocotyloides) lub bez (Gyrocotyle). Larwy Amphiptyches wykluwają się w wodzie. Larwy wykluwające się z jaja są okryte rzęskowym nabłonkiem i mają na tylnym końcu ciała tarczę z hakami, z której następnie rozwija się czepna rozetka postaci dorosłej. Gyrocotylidea wykazują cechy występujące zarówno u przywr monogenicznych jak i u tasiemców, stanowiąc ogniwo pośrednie między obiema grupami. Przykładowymi przedstawicielami tej grupy zwierząt są Gyrocotyle urna, Gyrocotyloides nybelini i Gyrocotyle confusa. 

b) Tasiemce właściwe (Eucestoda):

b.1 - Tetraphyllidea - jest to rząd wieloczłonowych tasiemców, których skoleks zaopatrzony jest w cztery ruchliwe, podzielone niekiedy poprzecznymi przegrodami, nierzadko osadzone na szypułkach. Haki występują tylko na przedniej krawędzi bruzd. Stadium cysicerkoidu prawdopodobnie występuje u morskich skorupiaków, stadium plerocerkoidu obecne jest w jelicie morskich Teleostei oraz Cephalopoda. Dojrzałe tasiemce bytują na zastawce spiralnej ryb chrzęstnoszkieletowych. Przedstawicielem tego rzędu są:

b.2 - Diphyllidea - jest to nieliczny rząd zaliczany do tasiemców. Tylna część ich skoleksu przekształcona jest w szypułkę. Bruzdy przylgowe (brzuszna i grzbietowa) są pozornie zrośnięte w płaszczyźnie strzałkowej. SIlnie rozwinięty ryjek (rostellum) zaopatrzony jest w długie haki, na szypułce przybierają one kształt litery 'T". Szyja ich jest krótka. Narządy płciowe typu Tetraphyllidea, jednak przewody płciowe otwierają się po stronie brzusznej. Końcowe trzony często odrywają się, osiągając dojrzałość płciową w jelicie dopiero po upływie pewnego czasu. Do swego rozwoju wymagają tylko jednego żywiciela pośredniego (skorupiaka lub mięczaka). Są to pasożyty ryb chrzęstnoszkieletowych. Przedstawicielem tego rzędu jest Echonibothrium benedeni pasożytujący w jelicie ryb chrzęstnoszkieletowych, a jego larwa typu cysticerkoid nie posiadająca przydatka ogonowego rozwija się w skorupiakach (Hippolyte varians). 

c) Cyclophyllidea - jest to rząd tasiemców. W rozwoju pozazarodkowym występuje tylko jeden żywiciel pośredni. Są to pasożyty ptaków i ssaków, rzadziej gadów i płazów. Skoleks tych tasiemców jest zaopatrzony w cztery przyssawki i z reguły wierzchołkowy ryjek, który to jest uzbrojony w haki. Niekiedy ryjek może być mniej lub bardziej uwsteczniony albo też całkowicie zanika. Nierzadko uzbrojone w drobne haczyki są również przyssawki. Przewody płciowe otwierają się do zatoki płciowej na krawędzi członów. Zakończona ślepo macica może niekiedy rozpadać się na odrębne torebki. Wypełnione jajami człony maciczne odrywają sie do strobili. Należą do tasiemców apolytycznych - człony są trawione (jaja wydostają się z kałem) bądź też całe odrywają się lub same wypełzają z żywiciela ostatecznego. 

c.1 - Taeniidae - jest to rodzina tasiemców z rzędu Cyclophyllidea. Wszystkich przedstawicieli tej rodziny cechuje obecność skoleksu z czterema przyssawkami. Do rodziny tej zalicza się następujące rodzaje: Taenia, Echinococcus. Według innego ujęcia taksonomicznego gatunek Taenia taeniaformis wydzielany jest do osobnego rodzaju Hydatigera. 

• Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata) - pasożyt człowieka i bydła, z rodzaju tasiemców. Tasiemiec składa się z 2000 proglotydów. Rozmnaża się wyłącznie u człowieka, który jest jego żywicielem ostatecznym. Jest to najczęściej spotykany tasiemiec w Polsce (u 0,5 do 1% ludzi). Występuje także w innych krajach Europy Wschodniej, Filipinach, Ameryce Centralnej i Południowej. Umiejscowienie: jelito cienkie człowieka. Rozmairy: 4 do 12 m długości, 8-10 mm średnicy; posiada 4 przyssawki na skoleksie, za pomocą których przytwierdza się do ściany jelita. Nie posiada przewodu pokarmowego, dzięki czemu energię potrzebną do strawienia pokarmu wykorzystuje do rozrodu. Nie potrzebuje przewodu pokarmowego, ponieważ żyje w jelitach, gdzie znajduje się przetworzony pokarm w postaci mleczka pokarmowego [mleczko pokarmowe to końcowy produkt działania enzymów trawiennych. Zwiera ono wodną mieszaniną jednocukrów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów, nukleotydów oraz substancji mineralnych]. W członach macicznych silnie rozgałęziona macica, nawet do 52 odgałęzień. Różni się od tasiemca uzbrojonego między innymi tym, że nie posiada haczyków. Zamrażanie mięsa do -10 stopni Celsjusza zabija larwy pasożyta po ok. pięciu dniach; wytrzymują one temperaturę nawet 45 stopni Celsjusza.  
• 
• Źródło: med.cmu.ac.th - Scolex Taenia saginata wybarwiony barwnikiem Carmine E120.
• 
  
• 
  
• 
• Źródło: ocdn.eu - Tasiemiec nieuzbrojony. 

• Tasiemiec uzbrojony, soliter (Taenia solium).
• 
• Źródło: microscopicblog.blogpost.com - T. solium scolex.
• 
  
• Jest to jeden z gatunków tasiemców (Cestoda), które pasożytują w przewodach pokarmowych kręgowców, w tym człowieka. W przeciwieństwie do tasiemca nieuzbrojonego posiada on haczyki i przyssawki, za pomocą których przytwierdza się do ściany jelita cienkiego. Może również się pojawiać w innych częściach ciała. ROZMNAŻANIE: Jest on obupłciowy. W każdym członie z osobna rozwijają się narządy rozrodcze męskie i żeńskie. Męskie najczęściej rozwijają się nieco wcześniej, aby zmniejszyć ryzyko samozapłodnienia w obrębie jednego proglotydu. Może jednak dochodzić do zapłodnienia pomiędzy członami z przedniej i tylnej części strobil. Najkorzystniejsze jest jednak zapłodnienie pomiędzy członami dwóch różnych tasiemców. Dochodzi wtedy do wymieszania (rekombinacji) materiału genetycznego. Rozwój tasiemców jest złożony, najczęściej występuje kilka pokoleń larwalnych i przynajmniej jeden żywiciel pośredni. BUDOWA I CYKL ROZWOJOWY: Tasiemce mają długie, płaskie ciało, przypominające wyglądem tasiemkę. Są wysoce wyspecjalizowane do pasożytniczego trybu życia. Ciało tasiemca składa się z 800-1000 proglotydów czyli szeregu powtarzających się segmentów. Każdy taki segment jest kompletną maszyną rozrodczą, wyposażoną w narządy męskie i żeńskie, produkującą do 100 tysięcy jaj. Przyczyną produkcji tak dużej ilości jaj jest skomplikowany cykl rozwojowy pasożyta. Proglotydy najdalej odsunięte od główki, zwane macicznymi, zawierają dojrzałe jaja. Segmenty te odrywają się kolejno od ciała tasiemca i wraz z kałem opuszczają organizm żywiciela ostatecznego. Długość dorosłego pasożyta może wynosić do 4 metrów. Cykl rozwojowy jest prawie taki sam jak u tasiemca nieuzbrojonego z tym wyjątkiem, że żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia i jego larwa cysticerkus posiada na skoleksie dodatkowy wieniec haczyków. W związku z tym tasiemcem uzbrojonym można się zarazić zjadając niedogotowaną wieprzowinę, pochodzącą od zakażonej świni. Oprócz przewodu pokarmowego tasiemiec uzbrojony może się osadzić w mięśniach i narządach wewnętrznych człowieka jako larwa wągier. Szczególnie niebezpieczne są przypadki osadzenia larwy w mózgu i gałce ocznej. Ucisk mózgu może wywoływać objawy podobne do padaczki oraz bóle głowy, nudności i zaburzenia zachowania. Z kolei osadzenie w oku może doprowadzić do ślepoty. Choroby wywoływane przez tasiemca uzbrojonego to tenioza (zarażenie wągrami) oraz cysticerkoza (jaja inwazyjne). Objawy chorobwe to: anemia, awitaminoza, osłabienie, bóle brzucha, wymioty. 

• Źródło: mediscientist.com 

c.2 - Echinococcus - Bąblowiec - jest to rodzaj tasiemców z rodziny Taeniidae. Stadium larwalne bąblowca przybiera postać pęcherza, wypełnionego początkowo płynem, osiągającego wielkość głowy dziecka; tworzą się w nim liczne skoleksy i torebki lęgowe ze skoleksami. Żywicielem pośrednim są świnie, przeżuwacze, rzadko konie i ludzie, zaś żywicielami ostatecznymi głównie psowate. Po dostaniu się do przewodu pokarmowego stadium larwalne przekształca się w postać dorosłą. Zależnie od umiejscowienia, może wywołać bąblowicę. 

• Echinococcus vogeli - jest to gatunek tasiemca, pasożytującego u dziko żyjącego psa leśnego i psa domowego jako żywicieli ostatecznych, u tropikalnego gryzonia paka nizinna i u człowieka w postaci larwalnej. U ludzi E. vogeli wywołuje echonokokozę wielokomorową, podobnie jak E. multilocularis. Najchętniej osiedla się w wątrobie. Gatunek opisali Rausch i Bernstein w 1972 roku na podstawie niezwykłego proglotydu znalezionego w kale trzymanego w zoo w Los Angeles psa leśnego, złapanego w Kolumbii. W 1979 roku D'Alessandro i wsp. podając psom pokarm zawierający fragmenty torbieli pasożyta uzyskali osobniki dorosłe. Morfologia: Strobila dojrzałego osobnika ma 3,9-5,5 mm długości i składa się z trzech czonów: jałowego, hermafrodytycznego i macicznego, z których maciczny jest bardzo długi i dłuższy od pozostałej części strobili. Cykl życiowy: naturalnym żywicielem ostatecznym tasiemca jest pies leśny (Spoethos venaticus), a żywicielami pośrednimi są paki (Cuniculus papca) i aguti (Dasyprocta spp.). Dorosłe osobniki znajdywano też w przewodzie pokarmowym domowych psów i eksperymentalnie wykazano możliwość ich zarażenia. Dojrzałe tasiemce najprawdopodobniej nie mogą rozwijać się w kotowatych. 
• 
• Źródło: ScienceDirect.com - Echinococcus vogeli. 
• 
  
• 
• Echinococcus multilocularis, tasiemiec bąblowcowy wielojamowy, tasiemiec wielojamowy, bąblowiec wielojamowy - jest to gatunek tasiemca, pasożytującego w jelicie cienkim lisa, rzadziej psa i kota. Człowiek może być żywicielem pośrednim tego gatunku; uważa się, że E. multillocularis jest najbardziej patogennym ze wszystkich tasiemców pasożytniczych dla ludzi. Wywoływana przez niego echinokokoza wielokomorowa ma cechy choroby nowotworowej. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. tasiemiec bąblowcowy wielojamowy został uznany za jednego z dwóch najgroźniejszych pasożytów niebezpiecznych dla ludzi. Charakterystyka: Do jego żywicieli pośrednich należą gryzonie. Żywicielami ostatecznymi są głównie lisy rude i polarne, ale również jenoty, wilki, rysie. Rzadko zdarza się, że ten pasożyt atakuje koty lub psy. U ludzi wywołuje bąblowicę wielojamową. Tasiemiec ten mierzy około 2 mm. Najstarsze człony tych tasiemców zawierają od 200 do 600 jaj. Jego skoleks posiada haki. Strobila E. multilocularis mierzy od 3 do 5 proglotydów. 
• 
• Źródło: Wikimedia.org. Echinococcus multilocularis.

Źródło: rowdysites.msudenver.edu - Budowa anatomiczna Echinococcus multilocularis.

• Echinococcus shiquicus - jest to gatunek tasiemca z rodzaju Echinococcus, opisany w 2005 roku. E. shuquicus jest pasożytem lisów tybetańskich (Vulpes ferrilata) i szczekuszki Ochotona curzoniae. Do tej pory stwierdzono występowanie tego gatunku jedynie w chińskiej prowinicji Qinghai.Dojrzałe pasożyty znajdywane w przewodzie pokarmowym lisów przypominają morfologią E. multilocularis, różnią się jednakże mniejszymi haczykami, mniejszą liczbą proglotydów w strobili, odmienną lokalizacją otworu płciowego w dojrzałym proglotydzie i mniejszą ilością jaj w proglotydach macicznych. Cysty tasiemca znajdywane w wątrobie szczekuszki były zazwyczaj jednokomorowe. Analizy porównawcze mitochondrialnego i jądrowego DNA potwierdzają odrębność tego gatunku od innych z rodzaju Echinococcus. 
• 
• Źródło: ScienceDirect.com - Morfologiczna i anatomiczna budowa Echinococcus shiquicus. 
• 
  
• Echinococcus granulosus - Tasiemiec bąblowcowy, zwany także bąblowcem - jest to gatunek tasiemca, groźny pasożyt, w postaci dojrzałej bytujący w jelicie cienkim psowatych, przypadkowo występujący u człowieka, który jest wtedy żywicielem pośrednim. Morfologia i cykl życiowy: Dojrzały tasiemiec pasożytuje w jelicie cienkim psowatych: psa, wilka, szakala, lisa, rzadziej u innych mięsożernych ssaków (np. kota). Postaci dojrzałe tasiemców są małe, mają od 2,5 do 6 mm długości. Posiadają kulisty skoleks z podwójnym wieńcem 30-36 haczyków. Na strobilę składają się tylko trzy proglotydy: jałowy, hermafrodytyczny i najdłuższy maciczny. Oderwane proglotydy wydostają się samodzielnie przez odbyt na powierzchnię skóry żywiciela ostatecznego. Jaja znajdujące się w sierści zwierzęcia stanowią źródło inwazji dla żywiciela pośredniego, a także dla ludzi. W żołądku lub jelicie żywiciela pośredniego z jaja wydostaje się onkosfera, która czynnie przedostaje się do krążenia i z prądem krwi dostają się do narządów wewnętrznych, głównie drogą żyły wrotnej do wątroby, ale także do płuc, mięśni, kości, mózgu, oka, śledziony, nerek, tkanki podskórnej. W narządzie onkosfera przekształca się w kolejne stadium rozwojowe, jakim jest bąblowiec (echinococcus). Choroba wywoływana przez tasiemca bąblowcowego określana jest dwojako w zależności od żywiciela, u którego występuje: echinokokoza (żywiciel ostateczny) lub hydatidoza (żywiciel pośredni).

Źródło: yourarticlelibrary.com - Echinococcus granulosus - budowa anatomiczna.

Źródło: Wikipedia. Cykl życia Echinococcus granulosus. 

*Echinokokoza/ Bąblowica (Echinococcosis/ Hydatidoza/ Choroba wodunkowa, łac. echonococcosis cystica) - jest to choroba pasożytnicza wywoływana przez tasiemce z rodzaju Echinococcus: E. granulosus i E. miltilocularis, wyjątkowo E. oligarthrus i E. vogeli. 

Objawy i przebieg: Choroba postępuje powoli. Objawy ze strony wątroby lub innych zajętych przez bąblowce narządów mogą wystąpić nawet po 15 latach. Ze względu na długi bezobjawowy przebieg choroby, rozpoznanie bąblowicy jest z reguły późne. Głównym objawem choroby jest torbiel, jednokomorowa w przypadku E. granulosus i wielokomorowa w przypadku E. multilocularis, najczęściej umiejscowiona w wątrobie (60%), zwłaszcza w prawym płacie (3/4 przypadków); rzadziej w płucach, śledzionie, kościach lub mózgu. Torbiel może osiągać 20 cm (przyrasta około 1 cm na rok), zawiera płyn i otoczona jest dwiema błonami, wewnętrzną rozrodczą i zewnętrzną oskórkową. Odczyn zapalny z czasem powoduje wytworzenie torebki włóknistej (pericysty) wokół torbieli. Torbiel wywołuje objawy uciskowe: może powodować cholestazę (zastój żółci), zastoinowe zapalenie wątroby albo nadciśnienie wrotne. Pęknięcie torbieli i uwolnienie płynu bąblowca do jamy otrzewnej może spowodować rozsiew pasożyta i wstrząs anafilaktyczny. Bąblowica płuc przez ucisk tkanki płucnej powoduje niedodmę [niedodma, łac. atelectasis - to bezpowietrzność miąższu płucnego spowodowana zamknięciem oskrzela doprowadzającego powietrze do określonego obszaru miąższu płucnego lub uciskiem (niedodma z ucisku) będącym skutkiem obecności płynu w jamie opłucnowej lub innej zmiany uciskającej na miąższ płucny], bąblowica kości z czasem prowadzi do zaniku kości z ucisku i złamania. Zajęcie mózgu przebiega z objawami guza mózgu. 

Źródło: Wikipedia. Torbiele bąblowca usunięte chirurgicznie z płuca pacjenta chorego na echinokokozę. 

                   Źródło: cdc.gov - Centers for Disease Control and Prevention -  Protoskoleksy bąblowca w płynie z torbieli. 

Przebieg bąblowicy jednojamowej: Larwa tasiemca osadza się w wątrobie, płucach lub innym narządzie. Wokół niej wytwarza się torbiel wypełniona płynem. Rośnie powoli, osiągając niekiedy nawet 30 cm średnicy. Zakażony człowiek może przez wiele lat nie wiedzieć, że ma taką torbiel. Dopiero gdy zacznie ona uciskać na inne narządy, pojawiają się mdłości, kłucie w boku, bóle brzucha. Konieczna jest wówczas szybka operacja, pęknięcie torbieli zagraża bowiem życiu (może spowodować wstrząs anafilaktyczny). 

Przebieg bąblowicy wielojamowej: Jest to groźniejsza postać choroby. W wątrobie nie powstaje torbiel; pasożyt szybko się rozrasta, niszcząc miąższ tego narządu - w efekcie wątroba przypomina dziurawy ser. Bąblowiec wędruje z krwią do płuc, oka, a nawet do mózgu. 90% nieleczonych przypadków kończy się śmiercią. Zastosowanie odpowiedniego leczenia zmniejsza śmiertelność do 10-14%, należy się jednak liczyć z dużym prawdopodobieństwem nawrotu choroby. Ta postać bąblowicy do złudzenia przypomina chorobę nowotworową z przerzutami. 

Rozpoznanie: Torbiele tasiemca często rozpoznaje się przypadkowo w badaniu RTG albo uSG. Charakter torbieli i jej aktualny stan morfologiczny może być określony w USG, tomografii komputerowej lub MRI. Bąblowicę wykrywa się także przy pomocy badań serologicznych krwi lub badań molekularnych (z wątroby chorego pobiera się tkanki i sprawdza, czy jest w nich DNA tasiemca). Pewne rozpoznanie stawiane jest na podstawie wyniku badania parazytologicznego płynu torbieli, badania histopatologicznego torbieli albo tkanek. Jednoznacznym potwierdzeniem inwazji tasiemcem jest stwierdzenie haczyków, protoskoleksów lub fragmentów pęcherza pasożyta. Materiał do badania parazytologicznego może pochodzić z biopsji lub może być uzyskany śródoperacyjnie. Podstawą laboratoryjnego rozpoznania echinokokozy są badania serologiczne, jednak stosowane rutynowo testy są mało swoiste. Bardziej swoiste testy znajdują zastosowanie jako testy potwierdzenia, wykorzystuje isę np. immunoelektroforezę w żelu agarozowym albo Western blot ze swoistą frakcją antygenową 8 kDa. Pewną wartość ma także natychmiastowy test nadwrażliwości skórnej (z płynem bąblowcowym) według Casoniego. Najnowsze techniki wykorzystują metodę PCR i polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych; pozwalają na zróżnicowanie E. granulosus i E. multilocularis. 

Źródło: Wikipedia.

Leczenie: leczenie jest odmienne w przypadku zarażenia Echonococcus granulosus i Echinococcus multilocularis. W pierwszym przypadku, możliwości teraputyczne obejmują hepatektomię, perycystektomię lub cystektomię, połączone z drenażem torbieli lub nie. Nieoperacyjne przypadki leczy się zachowawczo albendazolem p.o. przez okres 1-3 miesięcy lub nakłuwając torbiel i podając do jej wnętrza środek pasożytobójczy. Jest to tzw. metoda PAIR (ang. puncture - aspiration - injection - reaspiration - nakłucie, aspiracja, wstrzyknięcie, ponowna aspiracja). Metodą gwarantującą pełne wyleczenie jest chirurgiczne wycięcie pasożyta z zaatakowanego narządu. Niekiedy - np. w przypadku uszkodzenia wątroby, która atakowana jest niemalże zawsze - konieczny może być przeszczep. W zarażeniu E. multilocularis leczenie polega na rozległej hepatektomii i następczej chemioterapii albendazolem przez przynajmniej 2 lata. W zasadzie preparaty benzimidazolowe powinni zażywać do końca życia, by zapobiec nawrotowi choroby. Leczenie pacjentów z tą postacią choroby powinno być prowadzone w ośrodkach referencyjnych.