Chemia, LO - PP - klasa I.

"NOWA MATURA" - FORMUŁA 2015-2022r.:

*Zagadnienia wstępne. Zasady bezpiecznej pracy w laboratorium chemicznym. Zapoznanie się z aparaturą chemiczną. 

1) Zasady bezpiecznej pracy w laboratorium, 

2) Szkło i sprzęt laboratoryjny.

--> Aparat Kippa.

*Struktura współczesnych nauk chemicznych:

Na podstawie: "Chemia - podręcznik dla klasy 9" - O. W. Hrychrowycz.

Dział I:  Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego (Mineralogia i gleboznawstwo).

Lekcja 01 - Temat 01: Skały i minerały. Wstęp do mineralogii.
(+) Jaskinie i jeziora krasowe. Rzeźba krasowa.

Lekcja 02 - Temat 02: Przeróbka wapieni, gipsu i kwarcu:
--> Chemia cementu i betonu.

Lekcja 03 - Temat 03: Właściwości gleby i jej ochrona. Wstęp do gleboznawstwa.

--> Chemia nawozów. 
--> Otrzymywanie azotanu amonu.
--> pH gleby a przyswajalność N, P, K (film). 

Literatura: 
-"Chemia cementu i betonu" - autor: W. Kurdowski.
-"Chemia rolna" - autorzy: E. Gorlach; T. Mazur.
-"Chemia rolna" - autor: M. Koter.

 - Artykuł pt. "Korozja stwardniałego betonu", źródło: swiatbetonu.pl

Doświadczenie 1: Wykrywanie węglanu wapnia. 

Doświadczenie 2: Usuwanie wody z hydratów. 

Doświadczenie 3: Badanie właściwości tlenku krzemu (IV). 

Doświadczenie 4: Termiczny rozkład wapieni. 

Doświadczenie 5: Gaszenie wapna palonego. 

Doświadczenie 6: Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie jej twardnienia. 

Doświadczenie 7: Badanie właściwości sorpcyjnych gleby. 

Doświadczenie 8: Badanie odczynu gleby. 

Dział II: Źródła energii.

Lekcja 04 - Temat 04: Rodzaje paliw kopalnych. Węgle kopalne i petrologia węgla; odmiany alotropowe węgla.
-> Klasyfikacja zasobów gazu ziemnego.
-> Alotropowe odmiany węgla.

Lekcja 05 - Temat 05: Przeróbka ropy naftowej i węgla kamiennego. Destylacja frakcjonowana ropy naftowej i piroliza węgla.
--> Przetwórstwo ropy naftowej.
--> Procesy pirolityczne. Piroliza jako proces suchej destylacji.

Lekcja 06 - Temat 06: Benzyna - właściwości i otrzymywanie.
--> Benzyna i inne paliwa.
--> Czym jest liczba oktanowa benzyny i od czego zależy jej wartość?

Lekcja 07 - Temat 07: Sposoby pozyskiwania energii a środowisko przyrodnicze.
--> Ogniwa paliwowe.

Doświadczenie 9: Badanie właściwości ropy naftowej. 

Doświadczenie 10: Destylacja frakcjonowana ropy naftowej.
--> Zadanie dotyczące doświadczenia.

Doświadczenie 11: Sucha destylacja węgla kamiennego.

Doświadczenie 12: Badanie właściwości benzyny. 

Dział III:  Środki czystości i kosmetyki.

Lekcja 08 - Temat 08: Właściwości mydeł i ich otrzymywanie.

Lekcja 09 - Temat 09: Mechanizm usuwania brudu.

Lekcja 10 - Temat 10: Emulsje.
Lekcja 11 - Temat 11: Składniki kosmetyków.

Lekcja 12 - Temat 12: Rodzaje środków czystości.
--> Film z kanału YT Okiem Chemika: "Jak działają środki czystości?".

Lekcja 13 - Temat 13: Środki czystości a środowisko przyrodnicze.
--> Zanieczyszczenia wody i eutrofizacja zbiorników wodnych.
--> Chemia atmosfery i elementy klimatologii, cz. 1: Efekt cieplarniany i dziura ozonowa.
--> Chemia atmosfery i elementy klimatologii, cz. 2: Globalne ocieplenie; zmiany klimatu.

 (+) Zjawiska powierzchniowe; izotermy adsorpcji. 

Literatura:
-"Chemia atmosfery" - autorzy: L. Falkowska, K. Korzeniewski.
- Artykuł pt. "Nadmiar ozonu w troposferze"; autor: E. Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy.
- Artykuł pt. "Destabilizacja emulsji"- omówienie mechanizmów"; autor: A. Kulawik-Pióro. 
-"Chemia kosmetyków" - autor: A. Marzec. 
-"Chemia piękna" - autor: M. Wolski. 
-"Chemia w kosmetologii" - autor: M. Perłowska.

Doświadczenie 13: Reakcja zmydlania tłuszczu.

Doświadczenie 14: Otrzymywanie mydła w reakcji zobojętniania. 

Doświadczenie 15: Badanie wpływu różnych substancji na napięcie powierzchniowe wody. 

Doświadczenie 16: Badanie wpływu twardości wody na powstawanie piany. 

Doświadczenie 17: Badanie wpływu emulgatora na trwałość emulsji. 

Doświadczenie 18: Wykrywanie obecności fosforanów (V) w proszkach do prania. 

Dział IV: Żywność (Bromatologia).

Lekcja 14 - Temat 14: Wpływ składników żywności na organizm.

Lekcja 15 - Temat 15: Fermentacja i inne przemiany żywności.

Lekcja 16 - Temat 16: Dodatki do żywności.
*Żywność - opracowanie.

Literatura:
- "Chemia żywności - tom 1" - autorzy: H. Staroszczyk. Z. Sikorski.
- "Chemia żywności - tom 2" - autorzy: H. Staroszczyk. Z. Sikorski.
- "Biologicznie aktywne peptydy i białka żywności" - autorzy: J. Dziuba; Ł. Formal.
- "Żywienie człowieka, podstawy nauki o żywieniu" - autor: J. Gawęcki. PWN, Warszawa, 1998.
- "Zbiór zadań i pytań z Olimpiady Wiedzy o Żywieniu i Żywności z lat 2009-2014" - autorzy: J. Gawęcki; J. Czarnocińska; J. Korczak; M. Kulczak.
- "Enzymy w technologii spożywczej" - autorzy: R. J. Whitehurst; M. Van Dort.

Doświadczenie 19: Wykrywanie białka w twarogu (Reakcja ksantoproteinowa). 

Doświadczenie 20: Wykrywanie tłuszczu w pestkach dyni i orzechach. 

Doświadczenie 21: Odróżnianie tłuszczu od substancji tłustej (Próba akroleinowa). 

Doświadczenie 22: Wykrywanie obecności skrobi. 

Doświadczenie 23: Wykrywanie glukozy (próba Trommera). 

Doświadczenie 24: Fermentacja alkoholowa. 

*Uwaga: Dział V - "Leki (Farmacja)" i Dział VI - "Odzież i opakowania. Chemia polimerów" są omówione wyłącznie w wersji elektronicznej. 

Dział V: Leki (Farmacja) - opracowanie działu: kliknij i zobacz.

Lekcja 17 - Temat 17: Rodzaje substancji leczniczych.

Lekcja 18 - Temat 18: Dawka lecznicza i dawka toksyczna.

Lekcja 19 - Temat 19: Substancje uzależniające.
--> Struktura chemiczna: amfetaminy, efedryny, kokainy i morfiny.

Zagadnienie: Aproksymacja w badaniu aktywności biologicznej leków.

Literatura:
- "Chemia leków" - autorzy: A. Zejc; M. Gorczyca.
- "Chemia leków" - autorzy: M. Zając; E. Pawełczyk; A. Jelińska.
- "Chemia organiczna w projektowaniu leków" - autor: R. B. Silverman.
- "Farmakologia - Repetytorium" - autorzy: R. Olszanecki; P. Wołkow; J. Jawień; R. Korbut.
- "Farmakologia Danysza - Kompedium Farmakologii i Farmakoterapii" - autorzy: A. Danysz; W. Buczko. 
- Artykuł pt. "Chemia - leki i trucizny" - autor: Ł. Tomicki.
- "PiHKAL: Chemiczna historia miłości - Phenethylamines I Have Known And Loved: A Chemical Story Of Love" - autorzy: Alexander oraz Ann Shulgin. 
- "TiHKAL: Kontynuacja - Tryptamines I Have Known And Loved: The Continuation" - autorzy: Alexander oraz Ann Shulgin. 

Dział VI: Odzież i opakowania. Chemia polimerów. 

Lekcja 20 - Temat 20: Rodzaje tworzyw sztucznych.

Lekcja 21 - Temat 21: Rodzaje opakowań.

Lekcja 22 - Temat 22: Włókna naturalne, sztuczne i syntetyczne.

Ciekawe filmy:
- Czym są polimery? Opowiada prof. Stanisław Penczek.
- Od czego zależą właściwości polimerów? Opowiada prof. Stanisław Słomkowski.
- Skąd się biorą polimery biodegradowalne? Opowiada prof. Stanisław Słomkowski. 
- Kompleksowa technologia wytwarzania polimerów konstrukcyjnych - Instytut Chemii Przemysłowej.
- Chemia. Badanie struktury polimerów za pomocą spektroskopii NMR. 
- Niezwykłe włókna. Akademicka Telewizja Naukowa ATVN. 
- Niezwykły świat - Chiny - tak powstaje jedwab. 
- Od morwy do jedwabiu - film Muzeum Jedwabnictwa.
- Jak prać kurtki narciarskie i wodoodporne? Jak działa Gore Tex? (Okiem Chemika).

Literatura:
- "Wprowadzenie do chemii polimerów" - autor: M. P. Stevens.
- "Polimery: Otrzymywanie, metody badawcze, zastosowanie" - autor: J. F. Rabek.
- "Współczesna wiedza o polimerach" - autor: J. F. Rabek.
- "Chemia polimerów - tom I - Makrocząsteczki i metody ich otrzymywania" - autorzy: Z. Florjańczyk; S. Penczek.
- "Chemia polimerów - tom II - Podstawowe polimery syntetyczne i ich zastosowania" - autorzy: Zbigniew Florjańczyk, S. Penczek.
- "Chemia polimerów - tom III - Polimery naturalne i polimery o specjalnych właściwościach" - autorzy: Zbigniew Florjańczyk, S. Penczek.

Doświadczenie 25: Odróżnianie włókien naturalnych pochodzenia zwierzęcego od włókien naturalnych pochodzenia roślinnego. 
Doświadczenie 26: Odróżnianie jedwabiu sztucznego od naturalnego.